Leusden – Edith Kooijman is vrijwilliger bij Gastvrij Leusden. Zij bieden de tijdelijke en vaste bewoners met een vluchtelingenachtergrond diverse activiteiten en faciliteiten aan om hun verblijf in Leusden warmer te maken. Kooijman is terecht gekomen bij Gastvrij Leusden op het moment dat de eerste Oekraïense vluchtelingen naar Nederland kwamen. ‘Ik ben toen blijven plakken’, zegt Kooijman.
Waar ligt uw focus bij Gastvrij Leusden op dit moment?
‘Ik kwam erachter dat Gastvrij Leusden veel meer deed dan alleen het helpen van de Oekraïners en er nog een andere groep extra hulp nodig had, de alleenstaande minderjarige vluchtelingen (AMV-ers). Voor de Oekraïners waren er zoveel extra mensen en kon iedereen alles voor ze doen, maar voor die groep wilden ze het niet. Na 1,5 jaar is mijn main focus van de Oekraïners naar de AMV-ers gegaan. Ik ben heel dankbaar dat ik doordat ik bij het ene ben begonnen, ik de andere groep heb mogen leren kennen.’
Wat doet u voor de alleenstaande minderjarige vluchtelingen?
‘Waar mijn meeste tijd inzit, is het runnen van de weggeefwinkel bij de AMV-ers. Het COA (Centraal Orgaan opvang Asielzoekers) geeft de AMV-ers een startbudget, maar daar moeten ze alles van kopen en doen. De meeste komen rechtstreeks vanuit Ter Apel en een heleboel hebben alleen maar de kleding die ze aan hebben en een plastic tasje. Het grootste ding dat ik doe is het bevoorraadden van de weggeefwinkel. Sokken en ondergoed krijgen we vanuit financiële donaties en de rest proberen we door donaties van anderen. Daarnaast leg ik contacten met organisaties, zoals kerken, serviceclubs, sportverenigingen en bedrijven. Zo biedt niet alleen Gastvrij Leusden hulp, maar heel Leusden.’
Hoe zou u de huidige omstandigheden met betrekking tot het asiel in Nederland nu beschrijven?
‘Ik vind het zorgelijk. Vanuit de overheid krijgt het COA al niet veel budget, maar als ik kijk naar de huidige regering word ik bang. Vooral de onzekerheid die het extra met zich meebrengt voor deze groep. Ze vragen zich af of ze nog wel welkom zijn, nog een status hebben en of ze überhaupt nog een status krijgen. Dat is echt slopend voor ze. Ik zeg niet dat er niemand bij zit van de mensen die hier naar Nederland komen die niet een heel gegronde reden heeft om hier te komen, tuurlijk, maar ik weet ook dat de grootste groep die wel heeft. Echt als je hoort wat ze allemaal hebben moeten doorstaan en hoe traumatisch en heldhaftig tegelijk het is om dus je land te moeten verlaten en in een ander land te komen. Alles achterlaten, geen idee wat je toekomst gaat bieden, dat doe je niet zomaar. Ik ben ook van mening dat we hier in Nederland niet iedereen kunnen opvangen, maar ik vind dat deze groep ook echt als zondebok gebruikt wordt, heel naar voor ze. Het is extra onrust in een land waar je dan eigenlijk veilig zou moeten zijn.’
U noemt de omstandigheden zorgelijk, waar maakt u zich het meest zorgen over?
‘Zorgelijk, maar onzeker vooral. Van hoe gaat het verder? Hoe gaat het hier in Leusden? Hoe gaat het met de opvang? Volgens mij is de vergunning van de opvanglocatie voor 10 jaar, maar er loopt nog steeds een rechtszaak. Er zijn namelijk bewoners die nog steeds moeilijk doen over de opvang. Dat is al zoveel onzekerheid en ik vind ook dat de procedures in Nederland sneller zouden moeten. Dat zou al een heleboel dingen oplossen, denk ik.’
Beïnvloeden deze omstandigheden uw vrijwilligerswerk?
‘Gelukkig beïnvloedt het mijn vrijwilligerswerk niet erg. Ik blijf me gewoon zoveel mogelijk inzetten voor wat ik kan en ook voor waar er vraag naar is. Wel merk ik dat ik voorzichtiger ben geworden met het betrekken van nieuwe mensen. Dat is dan uit bescherming voor de AMV-ers. Ik zou het niet willen, maar het blijft wel in je achterhoofd.’
Welke uitdagingen bent u tegengekomen bij het werken met de alleenstaande minderjarige vluchtelingen?
‘Vooral uitdagingen van hoe ga je met bepaalde dingen om, hoe kan ik ze zo goed mogelijk representeren en welke keuzes maken ik. Ik zie het niet als uitdagingen, maar voel me meer een soort van positieve advocaat voor hun. Natuurlijk zijn de cultuurverschillen ook een uitdaging en het samenwerken met het COA is ook af en toe een uitdaging. Dit komt doordat zij veel wisselen van mensen en het organiseren van activiteiten daardoor lastiger wordt. Ook is het een groep tieners dus is het lastig om ze aangehaakt en gemotiveerd te krijgen.’
Neemt u soms de emotionele belasting van het vrijwilligers werk mee naar huis?
‘Nou ja, eigenlijk is het allemaal een beetje verweven. Het is vrijwilligerswerk, maar eigenlijk is het gewoon wie ik ben en wat ik 24/7 doe. Natuurlijk maak ik mijn eigen keuzes er wel in. Mijn kinderen gaan altijd voor en kan ik best zeggen dat ik even niet kan. Als iets me raakt ga ik eigenlijk meteen in actie, hierdoor ervaar ik niet iets van een emotionele belasting.’
Is er iets wat u is bijgebleven sinds u met de alleenstaande minderjarige vluchtelingen werkt?
‘We gingen samen met de groep naar de dierentuin. Toen we naar buiten liepen zei een van de AMV-ers dat hij nog nooit leeuwen had gezien en het de mooiste dag van zijn leven was. Het zijn van die kleine dingen of een glimlach van een van de AMV-ers. Die momenten blijven me bij en zijn voor mij het mooist.’
