AMERSFOORT – Afgelopen week heeft de Amersfoortse politiek een motie aangenomen om een onderzoek te starten naar een mogelijk gratis lidmaatschap voor alle inwoners. Het doel is om laaggeletterdheid te bestrijden en meer mensen aan het lezen te krijgen. Momenteel is acht procent van de Amersfoorters laaggeletterd, een percentage dat ze omlaag wil brengen.

Bibliotheek juicht plan toe, maar ziet financiële uitdagingen

Bibliotheek Eemland staat positief tegenover het voorstel. Kim Bos, Senior adviseur Marketing & Communicatie bij de bibliotheek, benadrukt dat veel jongeren hun lidmaatschap opzeggen zodra ze de middelbare school verlaten. ‘Het is een middel om mensen weer meer naar de bibliotheken toe te krijgen en dat is de laatste tijd een uitdaging,’ zegt Bos. Volgens haar is de prijs een belangrijke reden waarom mensen afhaken. De bibliotheek hoopt dat het onderzoek zal aantonen dat gratis toegang noodzakelijk is.

Amersfoort kijkt hierbij naar Rotterdam, waar sinds 1 mei alle inwoners gratis lid kunnen worden van de bibliotheek. Daar geldt echter wel een beperking: leden mogen maximaal zes boeken per jaar lenen en geen gebruik maken van de online bibliotheek. De online bibliotheek is populair vanwege eBooks en luisterboeken, die in Rotterdam alleen toegankelijk blijven voor betalende leden.

Toch zijn er ook financiële uitdagingen. ‘Gratis is niet gratis,’ waarschuwt Bos. De gemeente en de bibliotheek zullen op zoek moeten naar alternatieve inkomstenbronnen om de wegvallende inkomsten uit abonnementen en boetes te compenseren. De vraag is hoe deze kosten worden opgevangen en of er bezuinigingen nodig zijn op andere onderdelen van de bibliotheekvoorziening.

‘De afleiding van social media is te groot’

Niet iedereen denkt dat een gratis bibliotheeklidmaatschap het leesgedrag zal stimuleren. Philemon Franquinet, student in Amersfoort, is sceptisch. ‘Om mij heen leest bijna niemand meer, want iedereen wordt afgeleid door sociale media,’ zegt hij. Volgens hem is het niet de prijs, maar het veranderende mediagebruik dat ervoor zorgt dat jongeren minder boeken lezen. ‘Een gratis bibliotheek kan misschien een drempel wegnemen, maar als mensen geen behoefte hebben om te lezen, maakt dat weinig verschil.’

Tegenstanders van het plan wijzen daarnaast op mogelijke druk op de bibliotheekvoorzieningen. Meer leden kunnen leiden tot een hogere vraag naar boeken en diensten, terwijl de financiële middelen beperkt blijven. Ook vragen sommige raadsleden zich af of het geld niet beter geïnvesteerd kan worden in educatieve programma’s om lezen actief te stimuleren.

Politiek breed voorstander, maar nog veel vragen

In de politiek is er brede steun voor het voorstel. Verschillende partijen benadrukken het belang van toegankelijkheid en leesbevordering, vooral voor mensen met een laag inkomen of een taalachterstand. Tegelijkertijd zijn er vragen over de uitvoerbaarheid en de kosten. De komende tijd zal het onderzoek zich richten op de financiële haalbaarheid en de impact op de bibliotheekdiensten.

Het onderzoek moet uitwijzen hoe het gratis lidmaatschap gefinancierd kan worden en welke voorwaarden eraan verbonden kunnen zijn. De gemeenteraad zal zich op basis van de resultaten buigen over de uiteindelijke beslissing. Mochten de uitkomsten positief zijn, dan zou Amersfoort een van de eerste gemeenten in Nederland kunnen worden waar alle inwoners gratis toegang krijgen tot de bibliotheek.