Uit de meest recente cijfers (2022), van de GGD blijkt dat eenzaamheid in Amersfoort groeit onder de leeftijdsgroep 18-65 jaar. Vooral jongvolwassenen vinden het vaak lastig om toe te geven dat ze eenzaam zijn. Dit komt doordat er een stigma is over eenzaamheid in de maatschappij voor jongvolwassen. Eenzaamheid wordt namelijk vaak geassocieerd met ouderen dit blijkt uit onderzoek van Sociale Vraagstukken. “Ik vroeg aan een hulpverlener wat doe ik fout?”

Julian Baltus (24), ervaringsdeskundige op het gebied van eenzaamheid en vrijwilliger van Join Us: een innovatieve stichting in Amersfoort die de mentale gezondheid van jongvolwassen met eenzaamheidsgevoelens versterkt. Baltus geeft aan dat veel mensen die eenzaamheid ervaren tegen het taboe in de samenleving aanlopen. “We gaan er altijd meer vanuit dat het alleen de ouderen zijn die zich eenzaam voelen terwijl dit juist net zo hard bij jongeren speelt. Juist ook de mensen die vrienden hebben met een groot sociaal netwerk kunnen zich ook eenzaam voelen.”

Eva Koper (31), werkt al zeven jaar bij Sociale Gasten als projectcoördinator van de sociale actie. Sociale gasten is een organisatie in Amersfoort waar jongeren worden gekoppeld aan mensen die hulp nodig voor onder andere eenzaamheid. “Het is niet altijd zichtbaar dat mensen zich eenzaam voelen.”

Eenzaamheid neemt toe

De onderstaande data laten zien dat tussen 2012-2022 een periode van tien jaar het percentage ernstig eenzame personen in Amersfoort is gestegen. Dit geldt voor de leeftijden 18 t/m 65 jaar.

Wat in 2012 nog 9,2 procent was is gestegen naar 13,3 procent in 2022. Over de hele periode van tien jaar is dit met 4,1 procent gestegen. Tussen de periode 2012 en 2016 is het met 2 procent gestegen. Vervolgens is het percentage vergeleken met 2016 met 1,2 procent afgenomen. Daarna is het binnen 2 jaar met 3,3 procent gestegen dat is vergeleken de andere jaren de snelste stijging.

Een mogelijke verklaring voor stijging van eenzaamheid in de laatste twee jaar van de data (2020-2022) is dat door de coronapandemie veel mensen eenzaam zijn geworden. “Daar zagen we een toename in als ik voor onze eigen mensen spreek. Veel mensen hebben daardoor een patroon ontwikkeld, ze zijn meer op zichzelf en in die eenzaamheid blijven hangen”, vertelt Koper.

“Daarnaast speelt digitalisering een rol in de vereenzaming. De huidige maatschappij is meer op zichzelf gericht. Mensen hebben ook online vrienden. Dat kan een verklaring zijn voor de stijging tussen de jaren 2012 en 2016”, aldus Koper.

Uit onderzoek van Social Sciences For Society van de meta-analyse van Zhang en collega’s (2022), die gebaseerd is op de analyse van 82 studies bij meer 48 000 participanten, bleek dat er een verband is tussen het gebruik van sociale media en eenzaamheid. Hoe vaker mensen gebruik maken van sociale media, hoe groter de gevoelens van eenzaamheid worden.

Volgens Volksgezondheid kunnen verwachtingen van sociale contacten ook bijdragen aan eenzaamheid.

Taboe doorbreken

“Het is zo genormaliseerd dat iedereen vrienden in de samenleving heeft. Ik vroeg me af: ligt het dan aan mij? Je krijgt het gevoel dat je iets moet veranderen dat brengt ook stress met zich mee”, vertelt Baltus.

Koper kaart aan dat het niet voor iedereen zo vanzelfsprekend is. “Je ziet dat mensen die zich eenzaam voelen zich daar vaak voor schamen”, vertelt ze. Het taboe over eenzaamheid speelt daar een grote rol in. Zo ziet ze dat veel jongeren een negatief zelfbeeld ervan krijgen. Ze denken vaak ook dat mensen hun er ook niet bij willen hebben. Volgens haar lopen veel mensen aan tegen het taboe over eenzaamheid in de samenleving. Vervolgens wordt de stap naar het erkennen dat je je eenzaam voelt lastiger. “Het onderwerp eenzaamheid wordt te weinig besproken zo blijft het een onderbelicht onderwerp en gaan minder mensen hun verhaal delen”, aldus Koper.

Baltus vertelt als mensen vroegen of hij zijn verjaardag nog ging vieren, hij altijd smoesjes verzon. “Ik durfde nooit goed uit te spreken dat ik heel eenzaam was. Ik hou niet van liegen maar dat was beter dan het toegeven.” Uit zijn ervaringen als vrijwilliger bij Join Us heeft hij gemerkt hoeveel jongvolwassenen daar ook tegenaan lopen. Meer uitspreken naar elkaar helpt volgens hem juist om erkenning te vinden.

De buurt

“Ik heb niet het gevoel dat de mensen in mijn omgeving begrijpen wat eenzaamheid echt is”, vertelt Baltus. Hij ervaart nog steeds weleens het gevoel van eenzaamheid als hij in het weekend geen mensen om hem heen heeft. Dan komt het gevoel van de eenzaamheid weer omhoog dat hem aan vroeger doet denken.

Koper benadrukt dat er meer over gesproken moet worden op scholen. Als meer mensen hun verhalen gaan delen met elkaar of dat er op lokale nieuwswebsites meer over wordt geschreven, kan dat bijdragen aan erkenning voor de mensen die zich eenzaam voelen. Volgens haar zou eenzaamheid een thema op scholen moeten zijn. Zodat mensen zich meer begrepen voelen en het normaler wordt om je erover uit te spreken. “Hoe langer je wacht, hoe sterker die eenzaamheid gevoelens worden. Daarom is het van belang het onderwerp bespreekbaar te maken.”

Baltes zou graag zien dat er buurtcafés komen waar mensen samen kunnen komen, die zich eenzaam voelen en verbintenis zoeken.