LEUSDEN – Tjitske Kooistra (72) maakt zich zorgen over hoe de energietransitie in Amersfoort wordt aangepakt. Zij woont in Leusden en is al jaren actief voor Grootouders voor het Klimaat in Amersfoort. Volgens haar blijft de gemeente te veel hangen in plannen en te weinig in echte betrokkenheid van bewoners. “We moeten sneller van het gas af, maar dan wel op een eerlijke manier. Laat mensen meebeslissen over zonnevelden en warmtenetten. Alleen zo werkt het.”

U bent coördinator van Grootouders voor het Klimaat Amersfoort. Wat doen jullie precies?
“We zijn een groep van inmiddels 35 actieve grootouders die zich zorgen maken over het klimaat en de toekomst van onze kleinkinderen. We maken deel uit van de bredere duurzaamheidscoalitie in Amersfoort, waarin 21 organisaties samenwerken. Onze rol is vooral bewustwording: mensen aanspreken op straat, folders uitdelen, gesprekken voeren, en ook politieke invloed proberen uit te oefenen. Zo hebben we een tienpuntenplan opgesteld, samen met andere duurzame clubs, dat binnenkort wordt aangeboden aan de gemeenteraad.”

Waarom doet u dit? Wat drijft u persoonlijk?
“Ik heb gereisd, ik heb genoten van de natuur en van de biodiversiteit zoals die vroeger was. Maar die verdwijnt in rap tempo. We hebben de aarde uitgeput en uitgeperst. En als ik nu naar mijn kleinkinderen kijk, dan wil ik gewoon dat ook zij straks kunnen genieten van een leefbare wereld. We hebben simpelweg een morele verplichting om het beter te doen.”

Voelt u zich machteloos tegenover zo’n groot probleem als klimaatverandering?
“Nee, juist niet. Ik wil niet wanhopen. Ik wil in beweging komen. Natuurlijk doet de landelijke politiek veel te weinig – kijk naar de boerenkwestie of het gebrek aan regie. Maar dan moeten wij het van onderop doen. Daarom loop ik op vrijdagochtend met een spandoek door de winkelstraat. En dan krijg je vaak duimpjes omhoog van jongeren. Dat geeft hoop.”

Wat ziet u als de grootste uitdaging bij de energietransitie in Amersfoort?
“Echt in beweging komen. Er moet nog zoveel gebeuren. Woningen isoleren, meer zonnepanelen, uiteindelijk ook windmolens. En ja, dat is gevoelig, want we zitten hier in een groene provincie waar men het landschap wil behouden. Maar zonder windenergie gaan we het niet redden. Amersfoort is laat, de provincie Utrecht is traag – terwijl Flevoland al vol ligt met windmolens.”

U noemt het landschap, is dat niet juist wat u zelf ook beschermt?
“Zeker, ik ben ook gids bij het Utrechts Landschap en probeer de natuur te behouden. Maar het is geen of-of. Je kunt het landschap koesteren en tegelijk stappen zetten naar duurzaamheid. Denk aan meer groene tuinen, schaduwplekken in de stad om hittestress tegen te gaan. De stad Amersfoort doet dat gelukkig al met bloembakken en bomen op verharde plekken.”

Wat zou u willen zeggen tegen mensen die sceptisch zijn over klimaatmaatregelen?
“Ik snap de scepsis. Maar mensen moeten ook de voordelen zien. Neem zonnepanelen: die leveren op de lange termijn geld op. Ik woon in een vijftig jaar oud huis dat helemaal duurzaam is gemaakt door de woningstichting. Ik betaal bijna niets meer aan energie. Dus begin met isoleren, douche minder vaak, koop tweedehands spullen. Dat is geen verlies, dat is winst, ook voor je portemonnee.”

Maar overtuig je mensen echt met zulke tips?
“Ja, want het werkt. En het is herkenbaar. Niet iedereen denkt in CO₂-doelen, maar wel in een lagere energierekening of een prettiger leefomgeving. En als mensen merken dat wij het zelf ook doen – als we het goede voorbeeld geven – dan volgen ze eerder. We noemen dat de ‘groene handdruk’. Als tegenhanger van de bekende voetafdruk.”

Wat is de rol van ouderen in dit verhaal?
“Ouderen hebben tijd, ervaring én een geweten. Wij hebben geprofiteerd van economische groei en welvaart. Maar daar zit ook verantwoordelijkheid bij. Daarom zijn we Grootouders voor het Klimaat begonnen, na de klimaatmars naar Parijs. Inmiddels zijn we met tienduizend grootouders in het land. In Amersfoort zijn we in drie jaar gegroeid van zeven naar vijfendertig actieve leden.”

Wat hoopt u dat er over tien jaar bereikt is in Amersfoort?
“Dat veel meer huizen duurzaam zijn gemaakt. Dat de daken vol liggen met zonnepanelen. Dat er windmolens staan, hoe moeilijk ook. Maar ook: dat mensen bewust omgaan met spullen, dat we een circulaire economie hebben. En vooral dat het minder heet is in de stad, omdat we veel meer groen hebben. Minder stenen, meer natuur – in tuinen, op pleinen, overal.”

En wat als dat niet gebeurt?
“Dan hebben we gefaald als samenleving. Maar ik blijf optimistisch. Want ik zie het gesprek veranderen. Ik zie jongeren zich inzetten en zelfs de politiek luistert steeds beter. Wij hebben laatst nog kartonnen stoelen aangeboden aan de Tweede Kamer, als symbool voor de toekomstige generaties. ‘Denk aan wie straks op deze stoel zit,’ zeggen we dan. Want daar gaat het uiteindelijk allemaal om.”