Amersfoort – Het lijkt alweer een tijd geleden, maar in 2023 kende Amersfoort een piek in het aantal geregistreerde fietsdiefstallen. Er waren maar liefst 1180 meldingen bij de politie. Ter vergelijking, het gemiddelde aantal meldingen in de vijf jaar daarvoor lag rond de 702, wat deze stijging tot een duidelijke uitschieter maakt. De belangrijkste oorzaken van deze piek worden vermoedelijk gezocht in rondtrekkende bendes, de toename van elektrische fietsen en het gebrek aan bewustzijn bij de burger dat een fiets gestolen kan worden.
De echte cijfers
In 2023 werd er 1180 keer aangifte gedaan van fietsendiefstallen in de gemeente Amersfoort, maar hoe zit het met de fietsen waar geen melding van zijn gedaan bij de politie? Het kan ook voorkomen dat een fiets gestolen wordt, maar dat er geen aangifte wordt gedaan, en dat ziet Wim Bot, die achttien jaar actief is bij de Fietsersbond, ook gebeuren. ‘Je moet de cijfers wel in een bepaald perspectief zien, niet iedereen doet namelijk aangifte. Je kunt ervan uitgaan dat het echte aantal 20 tot 25 procent hoger is dan het geregistreerde aantal fietsendiefstallen.’ Bot ziet ook dat mensen geen aangifte doen omdat ze het nut er niet van inzien. Hij vindt ook dat het makkelijker moet worden om aangifte te doen bij fietsendiefstal. Hij ziet gebeuren dat op het moment dat de aangifte is gedaan, de fiets al lang is doorverkocht via Marktplaats en dat het vaak dan al te laat is om er wat tegen te doen.
De cijfers in perspectief brengen kan Frouke Wolf ook. Zij is beleidsadviseur Integrale Veiligheid bij de gemeente Amersfoort. Zij zegt dat het realistisch haalbare jaarlijkse aantal tussen de 800 en 1200 ligt. Hoewel 2023 een piek aangaf, beschouwt zij het cijfer nog steeds als acceptabel binnen dit bereik. ‘Het uiteindelijke doel blijft natuurlijk nul diefstallen, maar dat zie ik niet zo snel gebeuren. Criminelen moeten gewoon van andermans spullen afblijven,’ aldus Wolf.
Mogelijke oorzaken
Voor fietsendiefstallen is het moeilijk om één concrete oorzaak aan te wijzen. Volgens Wolf is er niet echt een duidelijke reden waarom 2023 zo’n hoog aantal kende. Wel heeft ze een aantal vermoedens: “Fietsendiefstallen laten landelijk een vergelijkbare lijn zien.’’ Ze legt uit dat fietsendiefstal door allerlei typen daders wordt gepleegd: van incidentele dieven tot georganiseerde bendes. ‘Hoewel je het nooit zeker kunt weten, is het vermoeden dat zo’n plotselinge piek onder andere veroorzaakt kan zijn door een rondreizende bende in Amersfoort.’ Dieven zijn volgens haar flexibel. Fietsen zijn op dit moment populair en worden als minder riskant gezien dan bijvoorbeeld woninginbraken. Huizen zijn steeds beter beveiligd, en meer mensen werken thuis. Daardoor verschuift de criminaliteit, iets wat vaak goed te verklaren is door maatschappelijke veranderingen.
Ten tweede denken Wolf en Bot dat de opkomst van duurdere elektrische fietsen een belangrijke rol speelt bij de piek in 2023. Zij zeggen dat als een product populair is, het ook vaker wordt gestolen. Daar komt bij dat elektrische fietsen duur zijn en vaak verzekerd worden.“Als je wilt dat de verzekering uitbetaalt bij diefstal, moet je ook bewijzen dat je aangifte hebt gedaan. Dat is vaak een voorwaarde van de verzekeraar, daardoor stijgen de cijfers van fietsendiefstal nog verder,” zegt Wolf. Dat zijn dus twee factoren die elk op zichzelf al bijdragen aan een toename van het aantal geregistreerde diefstallen.
Daarnaast is er een bepaalde houding rond fietsendiefstal valt de adviseur van veiligheid op. ‘Fietsen zijn wat dat betreft een vreemde uitzondering want er is een cultureel aspect in Nederland dat “fietsen nu eenmaal gestolen kunnen worden’’. Mensen ervaren de diefstal van een fiets vaak als enorm vervelend en boosmakend, maar het tast hun gevoel voor veiligheid niet zo sterk aan als bijvoorbeeld een woninginbraak.’ Ze zegt zelf het opvallend te vinden dat mensen vaak de aanwezigheid van groepen jongeren als heel bedreigend ervaren, terwijl het stelen van een fiets veel minder heftige reacties oproept. Dat heeft mogelijk te maken met het feit dat je de dader nooit te zien krijgt en mensen vaak denken dat ze de diefstal zelf hadden kunnen voorkomen met een beter slot.
Rowena Korthout-Blom, haar fiets is ook een keer gestolen en kan zich ook wel vinden wat Wolf zegt. ’Ik vind het heel erg vervelend, maar iedereen lijkt het normaal te vinden dat fietsen gestolen worden en nooit meer terug zien, waar ik enorm van baal, omdat sommige mensen zich echt hechten aan hun fiets. Ik deed dat tenminste wel’.
‘Het probleem met fietsendiefstal is echter wel dat veel mensen wel weten dat ze hun fiets goed op slot moeten zetten, maar daar in alle haast om op tijd op het werk te komen niet altijd gevolg aan geven. Dat maakt het ook een lastig,’ benadrukt Wolf.
De zoektocht naar een oplossing
De gemeente Amersfoort zoekt actief naar manieren om fietsendiefstallen te verminderen. Bij een toename van diefstal op een bepaalde plek plaatsen ze bijvoorbeeld een lichtkrant om mensen te waarschuwen of zetten ze een voorlichtingskraam neer in het winkelcentrum. Camera’s zijn vaak niet effectief door de hoeveelheid fietsen, moeten live worden bekeken, wat duur is, en professionele dieven weten hoe ze deze kunnen omzeilen. Binnenkort onderzoekt een kleine groep ambtenaren welke andere betaalbare interventies mogelijk zijn om resultaat te boeken. Uiteindelijk gaat het om een afweging tussen kosten en effect, omdat het budget beperkt is. Ook worden lokfietsen besproken, maar dat is juridisch lastig. Als een fiets te makkelijk toegankelijk is, kan dat uitlokking zijn, terwijl een te goed afgesloten fiets vaak niet wordt gestolen.
