DE BILT – De wachttijden voor een nieuw paspoort lopen in gemeente De Bilt flink op. Waar inwoners van omliggende gemeenten zoals Utrecht, Nieuwegein of IJsselstein binnen één à twee weken hun reisdocument op zak hebben, moeten inwoners van De Bilt momenteel tot wel dertig dagen wachten. Toch blijkt uit gesprekken dat dit niet voor iedereen geldt: sommige inwoners, zoals Louise Bik, zijn sneller geholpen dan verwacht.

Een analyse van peilingen op 24 april en 8 mei laat zien dat De Bilt op beide meetmomenten de langste totale wachttijd had van de zeven onderzochte gemeenten. Op 8 mei konden inwoners pas op 2 juni terecht voor de eerstvolgende afspraak, een wachttijd van 25 dagen. Tel daar vijf werkdagen levertijd bij op en het duurt dus een volle maand voor het paspoort daadwerkelijk in handen is.

Ervaringen
Toch zijn de ervaringen niet overal hetzelfde. Bik, die eind mei een paspoort aanvroeg, stond versteld van de snelheid. “Ik had alle berichten gelezen over lange wachttijden, ook in de nieuwsbrief van de gemeente,” zegt ze. “Dus ik dacht: ik ben waarschijnlijk te laat. Maar toen ik een afspraak ging maken, kon ik twee dagen later al terecht. En na vijf werkdagen was mijn paspoort al klaar.”
In de gemeentelijke nieuwsbrief en op hun website waarschuwt De Bilt al weken voor drukte: “Heeft u een nieuw reisdocument nodig? Het is de komende tijd extra druk. Zorg er dus voor dat u ruim op tijd een afspraak maakt.” Die boodschap lijkt deels te kloppen: uit de data blijkt dat inwoners gemiddeld veel langer wachten dan in omliggende gemeenten. Maar de ervaring van Bik laat ook zien dat de wachttijd niet altijd voorspelbaar is.

Paspoortpiek tot 2028
Volgens de Rijksdienst voor Identiteitsgegevens (RvIG) is de drukte geen verrassing. Nederland bevindt zich midden in een zogenoemde paspoortpiek, die naar verwachting aanhoudt tot en met 2028. De reden is dat veel paspoorten die in 2014 en 2015 zijn uitgegeven, het moment waarop de geldigheid werd verlengd naar tien jaar, nu tegelijkertijd verlopen. Daardoor komt er een golf aan verlengingsaanvragen op gemeenten af.
Volgens RvIG komt die piek boven op de reguliere drukte die gemeenten jaarlijks ervaren in aanloop naar de zomervakantie. In totaal wordt tot 2028 een structureel verhoogd aantal aanvragen verwacht, met duidelijke hoogtepunten in 2024 en 2025. De organisatie benadrukt dat gemeenten zich hier goed op moeten voorbereiden, bijvoorbeeld door hun capaciteit tijdig op te schalen en inwoners actief te informeren.
“Gemeenten kunnen deze piek alleen goed opvangen als ze tijdig de juiste maatregelen nemen,” schrijft de RvIG op haar website. Daarbij noemt de dienst onder meer het verruimen van openingstijden en het slim inzetten van personeel om de wachttijden beheersbaar te houden.

De Bilt als regionale uitschieter
Vergeleken met omliggende gemeenten loopt De Bilt duidelijk achter. Op 8 mei kon men in Utrecht (stad) binnen een week terecht, en was het paspoort binnen 11 dagen klaar. In Zeist en IJsselstein lag de totale wachttijd op 10 dagen. Alleen in De Bilt overschreed die de grens van 30 dagen.
Wat dat verschil veroorzaakt, is lastig vast te stellen. Gemeenten zijn zelf verantwoordelijk voor hun baliecapaciteit, personeelsinzet en het aantal beschikbare tijdsloten. Mogelijk speelt ook mee dat inwoners na eerdere waarschuwingen massaal afspraken zijn gaan boeken, wat leidde tot extra druk op het systeem.

Geluk of planning?
De RvIG adviseert reizigers om hun aanvraag zo vroeg mogelijk te plannen, of, als het echt niet anders kan, gebruik te maken van een spoedaanvraag. Dat laatste brengt wel extra kosten met zich mee. “Voor mij lijkt die hele paspoortpiek uiteindelijk een non-issue,” zegt Bik. “Het ging sneller dan ik had verwacht.” Toch laat haar ervaring vooral zien hoe onvoorspelbaar de situatie is: wat voor de een soepel verloopt, kan voor de ander een maand wachttijd betekenen.

Of de wachttijden in De Bilt zich snel stabiliseren, is onzeker. De cijfers laten in elk geval zien dat niet iedereen hetzelfde ervaart, ondanks dezelfde postcode. En dat planning, timing, en een beetje geluk in deze tijd net zo belangrijk zijn als je paspoortfoto.