DE BILT- Sinds de sluiting van OBS De Kievit in Maartensdijk is er in de gemeente De Bilt geen enkele openbare basisschool meer. Daarmee is De Bilt een opvallende uitzondering in Nederland. Betrokkenen maken zich zorgen over keuzevrijheid en gelijke kansen.

De deuren van OBS De Kievit zijn gesloten. Daarmee is De Bilt een van de weinige gemeenten in Nederland zonder openbaar basisonderwijs. De sluiting kwam voort uit een besluit van schoolbestuur Wereldkidz, dat wees op een dalend leerlingenaantal en een tekort aan leraren. Toch roept het besluit veel vragen op, vooral omdat het openbaar onderwijs nu volledig uit de gemeente is verdwenen.

Volgens Noortje Willems, directeur van OBS Vleuterweide in Vleuten die altijd in het openbaar onderwijs heeft gewerkt, “Het lijkt mij niet goed dat een hele gemeente geen openbare school meer heeft.” Ze benadrukt dat “openbaar onderwijs overal beschikbaar hoort te zijn.”

Een opvallend contrast met Utrecht

In de meeste Nederlandse gemeenten is er ten minste één openbare basisschool. De Bilt vormt hierop een opvallende uitzondering. In Vleuten-De Meern, een wijk van Utrecht waar OBS Vleuterweide staat, zijn er bijvoorbeeld zes openbare basisscholen. In De Bilt zijn dat er nul.

“Dat verschil is enorm,” zegt Willems. “Het laat zien dat het ook anders kan. Ouders moeten kunnen kiezen voor neutraal, toegankelijk onderwijs in hun eigen buurt.”

De situatie wordt nog schrijnender als je kijkt naar de rest van de gemeente Utrecht. Daar zijn op dit moment 28 openbare basisscholen actief (exclusief Vleuten-De Meern). Ouders in Utrecht hebben dus ruime keuze als het gaat om openbaar onderwijs. “Naast onze school zijn er in een radius van 100 meter nog twee scholen te vinden,” zegt Willems. “Die zijn weer een ander soort onderwijs dan openbaar en de keuze hebben is juist wat zo belangrijk is.”

Deze cijfers benadrukken hoe ongelijk het onderwijsaanbod verdeeld kan zijn tussen gemeenten die geografisch dicht bij elkaar liggen. Voorstanders van openbaar onderwijs in De Bilt moeten nu uitwijken naar buurgemeenten, wat gevolgen heeft voor keuzevrijheid, reistijd en betrokkenheid bij de lokale gemeenschap.

Volgens Jeroen Goes, voorzitter van Stichting Delta De Bilt, “Het klinkt misschien een beetje gek, omdat ik voorzitter ben van een stichting van een stichting met scholen met een gelovige achtergrond. Maar ik ben eigenlijk groot voorstander van alleen maar openbaar onderwijs in Nederland. Je zou niet een verschil moeten maken tussen geloof op basisscholen.”

Gevolgen voor keuzevrijheid

Openbare scholen zijn verplicht alle kinderen toe te laten, ongeacht achtergrond of geloof. Bijzondere scholen mogen daarentegen leerlingen weigeren. Volgens belangenorganisaties zoals de AOb en Ouders & Onderwijs kan het verdwijnen van openbaar onderwijs leiden tot minder keuzevrijheid en minder gemengde klassen. In De Bilt zijn vrijwel alle basisscholen bijzonder onderwijs: katholiek, protestants of algemeen bijzonder. Stichting Delta De Bilt beheert het merendeel van deze scholen. De Kievit viel daarbuiten. Door de sluiting is er nu geen neutraal alternatief meer voor ouders die bewust kiezen voor openbaar onderwijs.

“Het is belangrijk dat ouders kunnen kiezen,” zegt Goes. “Dat geldt ook voor openbaar onderwijs. Het is jammer dat dat nu ontbreekt in onze gemeente.”

Politieke discussie

De sluiting van De Kievit heeft ook geleid tot politieke discussie. De ChristenUnie stelde vragen in de gemeenteraad en vindt dat het schoolbestuur en de wethouder te weinig hebben gedaan om de school open te houden. De wethouder gaf aan dat er geen andere oplossing was, gezien de dalende leerlingenaantallen en het lerarentekort.

Toch blijft de vraag of er voldoende is gedaan om het openbaar onderwijs in stand te houden. Ouders en betrokkenen voelen zich buitengesloten van het besluitvormingsproces. De sluiting werd volgens hen te laat en zonder voldoende overleg gecommuniceerd.

Wat zijn de alternatieven?

Een mogelijke oplossing zou kunnen zijn dat een bestaand schoolbestuur, zoals SPO Utrecht, uitbreidt naar De Bilt. Zij beheren tientallen openbare basisscholen in de regio Utrecht en hebben ervaring met het opzetten van nieuwe scholen in groeigemeenten zoals Leidsche Rijn waar Vleuten- De Meern onder valt. Waar ook de school van Willems te vinden is.

Een andere optie is dat een bestaande school in De Bilt wordt omgevormd tot een openbare school, mits daar voldoende draagvlak voor is onder ouders. Een enquête onder ouders zou kunnen uitwijzen of hier behoefte aan is.

“Wat voorop moet staan is dat er keuzevrijheid is voor de ouders,” zegt Willems. “Zodat als een ouder wilt kiezen voor openbaar onderwijs, die keuze ook in de buurt is.”

Meer dan een school

De sluiting van OBS De Kievit is niet alleen een praktisch probleem, maar raakt aan grotere vragen over onderwijs en samenleving. Artikel 23 van de Grondwet garandeert vrijheid van onderwijs, maar in de praktijk betekent dat niet altijd gelijke toegang. In De Bilt is die spanning nu zichtbaar geworden.

“Het gaat niet alleen om één school,” zegt Goes. “Het gaat om de vraag of elk kind in zijn eigen gemeente toegang moet hebben tot openbaar onderwijs. En daar moeten we het over blijven hebben.”