BILTHOVEN – Op de natuur van de Utrechtse Heuvelrug is in negen gemeenten van 1 maart tot 1 oktober weer een rookverbod van kracht. Dat heeft de Veiligheidsregio Utrecht medegedeeld. Doordat maart vooralsnog een droge maand was, is de kans op natuurbranden al vroeg in het jaar gestegen. Ook bossen en heide in de gemeente De Bilt lopen meer gevaar.
De gemeente De Bilt ligt in het verlengde van de Utrechtse Heuvelrug: een lange keten van heuvels en bossen in de provincie Utrecht. Doordat er relatief veel reliëf is in deze gebieden, stroomt regenwater vrij makkelijk weg en drogen deze gebieden makkelijker uit dan bossen in vlakke gebieden. Hierdoor is het risico voor bosbranden ook hoger.
Afgelopen maand was het de droogste maart sinds de metingen van het KNMI. Het Nederlands Instituut Publieke Veiligheid (NIPV) meldt dat het aantal natuurbranden fors is toegenomen ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Het rookverbod geldt al ruim tien jaar op De Utrechtse Heuvelrug. Het verschil ten opzichte van andere jaren is dat er vanaf dit jaar strenger gehandhaafd zal worden.
Oorzaken
Marcel Geluk is specialist natuurbrandbestrijding, en houdt zich bezig met de bestrijding en preventie van natuurbranden, in samenwerking met externe partners. Geluk: ‘Gemeentes werken samen met onder andere de provincie en de veiligheidsregio Utrecht om de natuurbrandbestrijding naar een hoger plan te tillen vanwege de veranderde omstandigheden,’ doelend op de gevolgen van klimaatverandering. ‘We proberen samen de ontstekingsbronnen zoveel mogelijk in een vroeg stadium te elimineren. Sigaretten zijn daar een van.’
Het weggooien van sigaretten is niet per se een van de grootste natuurbrandoorzaken. Wel is het een goed voorbeeld van onoplettendheid waardoor een natuurbrand kan ontstaan, vertelt Geluk. ‘Ik zie soms zelfs in droge periodes dat mensen een kampvuur maken in het bos. Er zijn legio oorzaken, maar we moeten zorgen dat we mensen bewuster maken van het gevaar. Door klimaatverandering zijn er in Nederland frequenter droge periodes, en deze periodes duren ook langer. Vegetatie droogt dan sneller uit en komt beschikbaar als brandstof.’
Lokaal
De plaats Bilthoven ligt tussen twee bossen, Het Panbos en het Ridderoordse Bos. ‘Een van de kenmerken van de Utrechtse Heuvelrug is de verwevenheid van gebruiksfuncties met de natuur’, zegt Geluk. ‘Bilthoven is daar ook een voorbeeld van. De natuur en bebouwing loopt dan eigenlijk naadloos in elkaar over. En de kans is dus aanwezig dat gebouwen betrokken kunnen raken bij een natuurbrand.’
Verdeeld over de hele Heuvelrug zijn er twintig brandweerposten die gespecialiseerd zijn voor natuurbranden, waaronder in Bilthoven. Iedere dag wordt de droogte gemonitord in het gebied. Door een droogte-index te hanteren wordt er op basis daarvan bepaalt met hoeveel materieel er gereden wordt bij een eerste brandmelding. Dit betekent dus dat bij een grotere droogte-index er vanuit meerdere kazernes uitgerukt zal worden bij een eerste melding. Ook wordt er dan contact gelegd met terrein beherende organisaties, zoals Utrechts Landschap. Deze landschapsstichting houdt bijvoorbeeld toezicht over het Panbos (ten zuiden van Bilthoven) en het Ridderoordse Bos (ten noorden van Bilthoven. De kans op natuurbranden probeert Utrechts Landschap te verkleinen ‘door de terreinen zo goed mogelijk in te richten voor brandpreventie,’ zo is te zien op hun eigen site.
Andere maatregelen?
Er zijn veel verschillende maatregelen die getroffen kunnen worden om de spreiding van natuurbranden zoveel mogelijk te beperken. Een van deze maatregelen is bijvoorbeeld de inrichting van tuinen. Geluk: ‘Er zijn allerlei projecten en programma’s die ingaan op het vergroenen van tuinen. Dat is op zichzelf geen verkeerd idee, maar de wijze waarop bepaalt wel hoe groot de kans is dat een woning bij een natuurbrand betrokken raakt. Minder brandgevoelige beplanting kan dat risico beperken.’ Het is een van de adviezen die Geluk geeft als het gaat om wat bewoners zelf kunnen doen, en dus ook op plekken waar de bebouwing dicht tegen het bos aanstaat, zoals aan de grenzen van Bilthoven. ‘Inwoners hebben daar dus ook een cruciale rol in. Er zijn dan ook allerlei bewustwordingscampagnes om mensen daarvan op de hoogte te brengen.’
