Bilthoven – Wouter Iseger (47) heeft sinds zijn jeugd belangstelling voor kerkklokken. Deze interesse heeft geleid tot een actieve betrokkenheid bij het Utrechts Klokkenluiders Gilde, waar hij drie tot vier keer per maand klokken luidt in kerken en torens in Utrecht. Zijn werkzaamheden hebben ervoor gezorgd dat hij een bredere interesse in de geschiedenis van klokken in Utrecht kreeg. Iseger schreef een boek over de klokkenvorderingen tijdens de Tweede Wereldoorlog in Utrecht, waarbij kerkklokken door de Duitse bezetter werden gevorderd om te worden omgesmolten tot munitie. Daarnaast verrichtte hij onderzoek naar de klokken in De Bilt en Bilthoven. Iseger vertelt over zijn interesse van de kerkklokken en waarom hij de geschiedenis ervan belangrijk vindt om over te dragen.
Waar komt uw interesse voor kerkklokken vandaan?
‘Dat is een vraag die ik mezelf ook wel eens stel. Ik ben niet kerkelijk opgevoed, maar vroeger in Bilthoven waar ik ben opgegroeid, waar nu de markt is, had je de St. Laurenskerk. Daar hingen drie klokken naast elkaar waar je onderdoor kon lopen. Ik vond het als kind erg intrigerend dat de klokken daar stil hingen en als je op een goed moment eronder stond, ze bewogen en geluid maakten.’
Hoe bent u klokkenluider in Utrecht geworden?
‘Als geboren Utrechter vond ik de Domtoren altijd erg interessant. Ik heb er een paar keer een rondleiding gehad en ik ging mezelf afvragen hoe ik zo vaak mogelijk op de Domtoren kon staan, zonder een kaartje te kopen. Ik bedacht me dat als ik daar klokkenluider word, heb ik een soort zijgang om daar te komen.’
Was het makkelijk om klokkenluider te worden?
‘Nee, het bleek lastiger dan gedacht. De klokken worden geluid door het Utrechts Klokkenluiders Gilde en daar is een lange wachtlijst voor. Ik werd binnen twee jaar toegelaten om de opleiding te gaan doen, deze duurde een jaar.’
Waar komt de interesse voor de geschiedenis van deze klokken vandaan?
‘De eerste keer dat ik een klok mocht luiden bleek dat zoiets gaafs te zijn. Iets wat me eerst zo betrekkelijk saai leek, was iets heel gaafs. Op deze manier kom je in een wereld terecht met veel historie. De klokken uit de Domtoren komen uit het jaar 1500. Je denkt dat alles in de buurt is veranderd, maar het geluid is hetzelfde gebleven, dat vind ik heel intrigerend. Qua geluid ga je helemaal terug in de tijd. Je komt in een bizarre wereld waar veel onderzoek naar te doen is.’
U heeft een boek geschreven over deze kerkklokken in Utrecht tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hoe is dit tot stand gekomen?
‘Ik vind schrijven heel leuk en er kwamen veel mensen naar mij toe om wat kleine projectjes over de klokkenvordering tijdens de Tweede Wereldoorlog te maken. Later benaderede iemand mij om een artikel hierover te maken. Dit is helemaal uit de hand gelopen en na veel onderzoek is het een boek geworden.’
Waarom vond u het belangrijk om over dit onderwerp een boek te schrijven?
‘Ik heb archiefonderzoek gedaan en er bleek heel veel informatie te zijn waar mensen het bestaan niet vanaf wisten. Ik vind het zonde om de informatie niet te verwerken tot een boek. Het leek mij een goed idee een boek te maken voor mensen die geïnteresseerd zijn in de Tweede Wereldoorlog of juist geïnteresseerd zijn in de gebouwen in Utrecht. Ik dacht als ik het breed inschiet, kan dat best boeiend zijn voor veel mensen.’
Hoe lang heeft u over het onderzoek en schrijven van het boek gedaan?
‘Ik ben vijf jaar lang bezig geweest met onderzoek, tussen al mijn andere werkzaamheden door. Met het schrijven ben ik een maand of drie bezig geweest. In totaal ben ik wel zeven jaar bezig geweest om het boek uit te geven.’
U heeft ook onderzoek gedaan naar klokkenvordering in De Bilt en Bilthoven. Hoe bent u daarop gekomen?
‘Ik kreeg een aantal vragen uit De Bilt en Bilthoven of ik eens een lezing kon geven over de klokkenvordering die daar heeft plaatsgevonden. Ik wilde dit al graag doen, maar had hiervoor een aanleiding nodig. Je kunt dan weer allemaal archieven induiken om informatie over De Bilt en Bilthoven te krijgen. In de toekomst zou ik daar nog wel een artikel over willen schrijven. De vorderingen in Utrecht, De Bilt en Bilthoven lijken veel op elkaar, maar het zijn stuk voor stuk weer andere verhalen.’
Zou u nog over klokkenvordering in andere gemeentes, dorpen of steden willen schrijven?
‘Ja, het lijkt mij erg leuk om over meer plekken te schrijven en lezingen te geven. Er moet natuurlijk wel vraag naar zijn en ik moet de tijd kunnen vinden om het te doen.’
Hoelang duurt zo’n onderzoek ongeveer?
‘Met een onderzoek van De Bilt en Bilthoven ben ik zes maanden bezig geweest. Ik heb natuurlijk al veel informatie liggen voor het onderzoek over Utrecht. Met het schrijven ben ik een aantal weken bezig.’
Wat is uw doel van al deze onderzoeken en lezingen?
‘Om het strijdtoneel van de geschiedenis inzichtelijk te maken. Het is belangrijk te waarderen van al het ouds dat we nog hebben. We zijn ons eigenlijk niet echt bewust van deze klokken. Ze hangen achter dikke muren en je ziet ze niet goed. Het is eigenlijk allemaal best bijzonder, vooral omdat sommige mensen een belangrijke rol hebben gespeeld tijdens de klokkenvorderingen.’
