De Bilt – Inwoners van De Bilt produceren minder afval dan ooit, maar betalen in 2025 wel 8.2% meer aan afvalstoffenheffing. In 2020 en 2021 kende De Bilt een stijging van 67 kilo aan afvalproductie per inwoner, blijkt uit cijfers van het CBS. Omliggende gemeenten toonden vergeleken met De Bilt geen vergelijkbare trend. In 2022 en 2023 volgde een scherpe daling. 

Sinds het CBS in 2001 begon met het registreren van afvalproductie per inwoner, behoorde De Bilt vrijwel elk jaar tot de gemeenten (in verhouding tot omliggende gemeenten) met de hoogste afvalproductie. Ook daalde de afvalproductie tot 2019 geleidelijk, maar deze trend is vrijwel hetzelfde bij de omliggende gemeenten. In de onderstaande lijngrafiek staat gemeente De Bilt rood gemarkeerd, met omliggende gemeenten in stippellijn.

In gemeente De Bilt steeg de afvalproductie per inwoner van 545 kg in 2019 naar 612 kg in 2020 en 2021. In de jaren erna volgde een sterke daling: 527 kg in 2022 en 504 kg in 2023. In De Bilt was houtafval (met een stijging van 22kg) de grootste uitschieter van alle soorten afval. Omliggende gemeenten vertonen dit patroon niet; sterker nog: de hoeveelheden per afvalsoort verschillen opmerkelijk binnen de provincie Utrecht.

De stijging in afvalproductie per inwoner is voor huisarts De Klein uit Bilthoven niet bepaald een verrassing; men zat destijds thuis en vrijetijdsbesteding nam een andere vorm aan: “Het kon niet meer, maar van de andere kant ging de één wel weer klussen of het instrument uitpakken.” Hij ziet patronen in het gedrag van patiënten: er is ineens een grote behoefte aan sociaal contact en sommigen ontkennen dit ook liever.

Volgens het CBS liepen in heel Nederland bestedingen voor de horeca, vervoer en kleding in 2020 hard terug – precies de sectoren die voor sociaal contact zorgen. Huiseigenaren investeerden tijdens corona meer in onderhoud en verbetering van de eigen woning. Lang niet iedereen ging thuisklussen; er zijn nog altijd grote overblijfselen van de hele dag binnen zitten: “En bijvoorbeeld online shoppen is een blijvertje, veel voelen echt verandering ten opzichte van daarvoor”, aldus De Klein.

Na corona is de afvalproductie per inwoner weer gedaald, maar de heffingen stijgen. Inwoners moeten steeds meer betalen terwijl ze minder afval produceren.

Drie factoren verklaren dit:

Allereerst heeft de gemeente in 2023 de oude afvalstoffenverordening (2017) gewijzigd na overvloed aan papier/kartonafval. Bewoners kregen (te veel) ongeadresseerd reclamedrukwerk. Jaarlijks heeft de gemeente circa 2.500 ton oud papier ingezameld via vrijwilligers en verenigingen. Door de JA-sticker verwacht de gemeente een afname van ongeveer 100 ton. Dit betekent minder inkomsten voor de gemeente, maar dit bedrag is ‘nihil’ (7.500 euro) in het totale bedrag voor de AVU (1,7 miljoen). De handhavingskosten bestaan volgens de gemeente hoofdzakelijk uit personeelskosten, en de  Nederlandse Vereniging voor Afval- en Reinigingsdiensten bevestigt dit.

Achter stijgende heffingen schuilt een dubbel probleem, legt NVRD-woordvoerder Kelvin Derksen uit: “Enerzijds zijn de operationele kosten flink gestegen de afgelopen jaren – door arbeidstekorten en inflatie. Dit speelt in heel Nederland, dus ook in de Bilt. Anderzijds zitten gemeenten nog vast aan verwerkingscontracten die tijdens de coronapiek zijn afgesloten.” De overheid heeft toen een compensatiebudget van 32 miljoen opgesteld tegen de overbelasting van corona, nu betalen huishoudens de rekening: een Meerpersoonshuishouden is in De Bilt sinds 2023 maar liefst 67,80 meer kwijt.

De situatie in De Bilt is een schoolvoorbeeld voor problemen rond afvalproductie: gemeenten worden aan de ene kant aangemoedigd om afval te verminderen, maar blijven door langlopende contracten en stijgende kosten gedwongen om de heffingen te verhogen. Terwijl de hoeveelheid afval per inwoner dus historisch laag is, blijft de financiële last voor Biltenaren groeien.