Het woningtekort in Nederland lijkt een steeds groter wordend probleem. Waar in 2015 het tekort aan woningen op ruim 200.000 lag, is dit aantal in 2021 zowaar verdubbeld. De verwachting is dat de woningnood in de komende jaren nog verder zal toenemen. Een groep die in dit probleem minder aandacht krijgt, zijn studenten. Ook studenten kampen met hoge woningnood. Hoe groot is dit probleem, wat zijn de oorzaken van het tekort aan studentenwoonruimten en wat zijn de verwachtingen? Het ziet er naar uit dat de extreme schaarste aan studentenkamers nog lang niet voorbij is.

Het tekort aan studentenwoningen is ten opzichte van vorig collegejaar met maar liefst 20 procent gestegen. Uit de Landelijke Monitor Studentenhuisvesting 2021 blijkt dat er op dit moment in totaal 26.500 studentenwoningen te weinig zijn. Als we in de staaf- en lijndiagram* kijken naar de huidige verhouding tussen het totaal aantal studenten, het aantal uitwonenden en de beschikbare woonruimten, wordt het duidelijk dat naar verwachting de druk op de studentenwoningmarkt de komende jaren toeneemt. De verwachte groei van 55.000 studenten ligt namelijk fors hoger dan de bouwplannen van 18.000 studentenwoonruimten.

Dat de druk op de studentenwoningmarkt zal stijgen, komt ook naar voren in onderstaande kaart. Hier is de huidige drukindicator en de ontwikkeling van de woningdruk in de 19 grootste studiesteden in Nederland afgezet tegen het algemeen verwachte percentage woningtekort in 2024. Er is enigszins een verband te zien. Zowel de provincies als de studiesteden in Utrecht en Noord- en Zuid-Holland hebben een krappere (studenten)woningmarkt dan de rest van Nederland. In Groningen, Overijsel en Limburg is het tekort kleiner. Toch steekt ook de verwachte woningnood in Flevoland er bovenuit en kennen de meeste studiesteden in Noord-Brabant, ondanks een lager percentage, ook schaarste.

Amsterdam, Haarlem, Leiden, Utrecht en Nijmegen zijn de studiesteden waar de woningnood momenteel het hoogst is én waar de druk alsmaar blijft toenemen. Het verschil tussen het aanbod en het aantal studenten dat in deze steden wil wonen is dus zeer krap. Het schreeuwend tekort aan studentenwoningen is gedeeltelijk te wijten aan het algemene gebrek aan woonruimten in Nederland. Er is simpelweg te weinig plek en dus een veel te klein woningaanbod. Maar hoe is verder de schaarste aan studentenkamers te verklaren?

Een andere oorzaak voor het woningprobleem onder studenten is dat de studentenpopulatie enorm is gegroeid. De afgelopen 5 jaar zijn er in totaal 100.000 studenten bij gekomen, waarvan 13 procent internationals. Dit betekent dat de vraag naar studentenkamers de afgelopen tijd ook flink is gestegen. De kloof tussen vraag en aanbod wordt daarnaast vergroot doordat afgestudeerden langer in hun studentenkamers blijven zitten, waardoor er minder studentenwoonruimten vrijkomen. Dit komt doordat de kansen op de reguliere woningmarkt als starter ook steeds kleiner worden. En als het dan allemaal nog niet lastig genoeg was, vormt de betaalbaarheid van kamers ook nog een probleem. In 5 jaar tijd zijn de woonlasten per maand namelijk met 45 euro gestegen en betaal je ondertussen zo’n 490 euro gemiddeld voor een studentenkamer.

Kortom: het woningtekort onder studenten in Nederland is een serieus probleem dat de komende jaren niet zomaar rechtgetrokken kan worden. Dus voor de middelbare scholieren onder ons, begin maar vast met zoeken naar een betaalbare studentenkamer van gemiddeld 20 m²…

Verantwoording

Voor de data-analyse hebben we met name gebruik gemaakt van de Landelijke Monitor Huisvesting (LMS) uit 2021. Kences staat bekend als hét kenniscentrum voor studentenhuisvesting. De LMS is een initiatief van Kences dat mede gesteund wordt door het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties & het Ministerie van Onderwijs. De LMS geeft jaarlijks, cijfermatig inzicht in onder andere de studentenpopulatie, woonsituatie, betaalbaarheid, woonwensen en (prognoses van) de vraag en aanbod naar studentenhuisvesting. Naar onze mening alle gegevens die van belang zijn om de huidige en verwachte situatie goed in kaart te kunnen brengen. De resultaten zijn gebaseerd op de enquêteresultaten van bijna 60.000 studenten.

De data over het algemene verwachte woningtekort in Nederland hebben we verzameld uit de Primos Rapportage die in 2021 gepubliceerd is. Dit rapport is van ABF Research, een kwantitatief onderzoeksbureau dat zich onder andere richt op onderzoek voor en naar de woningmarkt. De Primos-prognose zoomt in op onderwerpen als bevolking, huishoudens, woningbehoefte en woningvoorraad. ABF Research is een samenwerkingspartner van Kences en heeft uitgebreide ervaring met het verzamelen van gegevens en het opzetten van gevalideerde enquêtes.

* Er is voor de staaf- en lijndiagram data van vijf jaar verwerkt, waar de nadruk ligt op prognose cijfers. Er zijn drie pijlers gebruikt, namelijk: de concrete bouwplannen voor woonruimten, de studentenpopulatie en de gemiddelde bandbreedte van uitwonenden. De data over de concrete bouwplannen voor woonruimten was enkel beschikbaar voor de jaren ’20-’21 tot en met ’24-’25. Daarbuiten was de data van de LMS rapporten uit voorgaande jaren niet bruikbaar, omdat deze rapporten niet in de vorm van een portal gepubliceerd waren en daardoor de cijfers niet concreet ter beschikking. Om deze reden is er om toch een beeld te kunnen geven van de ontwikkeling data voor vijf jaar gebruikt.

Door: Jermaine Symons, Ranoy de Graaf, Nina van der Werf en Helen Thissen
31 oktober 2021