Een huis kopen, iets waar veel mensen van dromen van jongs af aan of aan gaan denken wanneer ze aan het einde van hun studie zijn. Toch is dat niet zo gemakkelijk met de overspannen huizenmarkt van het moment. De laatste jaren wordt er als student één belangrijk ding vergeten als het gaat om het kopen van een huis: de opgebouwde studieschuld. Maar wat betekent deze studieschuld nu voor het krijgen van een hypotheek? Gaan studenten hierdoor later uit huis? Maakt ome DUO het studenten lastiger om een huis te kunnen kopen?

Speelt leeftijd een rol?

Voordat we gaan kijken naar het krijgen van een hypotheek, zullen we eerst kijken naar de gemiddelde leeftijd waarop er een huis wordt gekocht. Als we kijken naar figuur 1, dan is te zien dat de gemiddelde leeftijd dat mensen een huis kopen in 2019 30 jaar is. In vergelijking met 2015, waar de leeftijd nog 30,9 jaar was en in 2012 29,7 jaar was, is dit geen enorm leeftijdsverschil. Te zien is dat de leeftijd van een eerste huis van 2012 tot 2015 is gestegen en vanaf 2015 weer is gedaald naar een leeftijd van 30 jaar. Geen gekke uitschieters wat betreft de leeftijd en de invoering van het leningstelsel.

Figuur 1

Studieschulden zijn net als boterhammen met kaas

Het lijkt een gekke vergelijking, maar studieschulden zijn net als boterhammen met kaas normaal in deze samenleving. Sinds het nieuwe systeem van DUO, dat in 2017 van start is gegaan, lopen de studieschulden van studenten op wanneer zij geld lenen bij DUO, in het studentenleven ook wel ome DUO genoemd. Te zien in figuur 2 is dat de studieschulden in Nederland de afgelopen jaren enorm zijn gestegen. Vanaf 2017 zijn de studieschulden gestegen van 15,4 miljard euro naar 19,3 miljard euro in 2019.

Figuur 2

Luxe villa of toch een kartonnen doos?

Voor het bepalen van de hoogte van de hypotheek met betrekking op de studieschuld is er in Nederland op dit moment nog geen wettelijke regeling. Betekent dit dan dat de banken zelf de hoogte van de hypotheek kunnen bepalen? Nee, dit is niet helemaal het geval. De banken dienen zich namelijk te houden aan de Gedragscode Hypothecaire Financieringen (GHF). Hierin staat omschreven dat banken hun consumenten niet mogen opzadelen met te hoge maandlasten. De studieschuld en de hoogte van de studieschuld worden op dit moment alleen nog geregistreerd bij DUO en kan niet worden gecontroleerd door de bank. Je kunt deze schulden dus verzwijgen.

Figuur 3

Maar, het hebben van een studieschuld heeft wel degelijk invloed op de hypotheek. Al kunnen de banken op dit moment de studieschuld niet inzien, ook dan is het tijdens het aanvragen van de hypotheek verstandig om open te zijn over je schulden, zodat je niet met te hoge maandlasten komt te zitten.

Kortom, de leeftijd van het kopen van een huis is de afgelopen jaren minimaal gestegen. De studieschulden zijn fors gestegen en ook de hoeveelheid mensen met een studieschuld is gestegen. Er lijkt geen verband te zijn tussen deze twee. Is het dan toch ‘Oost west, thuis best’?

Verantwoording

Voor de datavisualisaties is er data nodig over woningen en hypotheken, het uit huis gaan van jongeren/studenten en studieschulden. De (overheids)instanties die deze data verzamelen en bijhouden zijn bijvoorbeeld het Centraal Bureau voor Statistiek (hierna CBS) en het Kadaster. Het CBS verzamelt en publiceert statistische informatie over de Nederlandse samenleving. Het Kadaster verzamelt allerlei informatie over het vastgoed in Nederland, bijvoorbeeld informatie over alle soorten woningen in Nederland. Beide instanties hebben data (open data) beschikbaar gesteld voor iedereen.

Voor studieschulden is het CBS een handige databron. Zo heeft het CBS nieuwsartikelen geschreven en data verzamelt over de studieschulden van 2011 tot en met 2019 van huidige studenten en oud-studenten. Ook voor de gemiddelde leeftijd voor het kopen van eerste koopwoning is het CBS een handige databron. Zo heeft het CBS data beschikbaar gesteld over de koopwoningmarkt (samen met het Kadaster), bijvoorbeeld over huiseigenaren tussen 1995 en 2019. 

Om de data goed vergelijkbaar en relevant te houden hebben wij ervoor gekozen om de data van het Kadaster gelijk te laten lopen met de data van het CBS. Deze data lopen van het jaar 2011 tot en met 2019.