Het zal je waarschijnlijk niet zijn ontgaan: De benzineprijzen zijn de afgelopen 2 jaar erg gestegen. Ze behaalden in 2022 een recordniveau van boven de 2 euro. Wat is hiervan de oorzaak en laat de Nederlander hierdoor vaker de auto staan?

Oorzaken stijging benzineprijs
Door de coronacrisis en de oorlog met Oekraïne zijn de olieprijzen flink gestegen. Dit komt door de veranderende verhouding van vraag en aanbod. Paul van Selms van United Consumers legt uit waarom: Een van de belangrijkste factoren om de benzineprijs te bepalen, zijn de kosten van de olie. Tijdens de coronacrisis werd olie voor minder dan de helft van de prijs verkocht. Als reactie daarop draaiden veel landen de kranen dicht. Daardoor werd de vraag groter dan het aanbod, waardoor er een prijsstijging ontstond.

Door de dreiging van Rusland om Oekraïne binnen te vallen, waren veel handelaren bang voor verstoring van de toevoer van de grondstof uit Rusland. Rusland is een van de grootste olie-exporteurs ter wereld. Bij een oorlog zullen de Westerse landen sancties opleggen. Wanneer men geen olie meer mag kopen vanuit Rusland, moet het ergens anders worden gehaald. Om dit voor te zijn, legden handelaren voorraden aan. Het gevolg daarvan was, dat de prijzen gingen stijgen.

Op dit moment is de olieprijs hoog, maar in 2008 was hij nog hoger, terwijl de benzineprijs toen lager lag. Hoe kan dat? Een belangrijke reden is dat de accijnzen met 10% zijn gestegen. Volgens Martin Visser, financieel commentator, verklaart de enorme prijs aan de pomp met de slechte wisselkoers. De waarde van de euro is gedaald en olie wordt altijd in dollars betaald. Europa moet nu dus meer euros betalen voor dezelfde hoeveelheid olie.

Invloed op keuze van voertuig
Momenteel begeven we ons in een inflatie. Veel Nederlanders moeten daarom op de centen letten. Met de torenhoge brandstofprijzen zou je verwachten dat men minder gebruik maakt van de auto en misschien sneller de fiets zou pakken. Maar is dit ook zo?

Telraam, in België ontwikkeld, is een citizen science project, waarbij door sensormeetkastjes op het raam het verkeer gemeten wordt. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen vier soorten weggebruikers: auto’s, zwaar verkeer, tweewielers en voetgangers. In Provincie Utrecht is Telraam onderdeel van het burgerwetenschappelijk platform Samen Meten Utrecht. Burgers kunnen zich aanmelden om met Telraam aan de slag te gaan en verkeerstellingen uit hun straat te leveren. Uit deze data blijkt dat er in Utrecht in 2022 ten opzichte van 2021 gemiddeld maar 0,6% minder auto’s op de weg rijden. Dit betekent dat ongeveer 1 op de 200 mensen de auto heeft laten staan gedurende deze periode. Ook het verschil met het aantal fietsers en voetgangers is minimaal.

Voor nu geen verandering
Ondanks dat de prijzen stijgen, is het percentage dat de auto laat staan dus minimaal en kan ook andere oorzaken hebben dan de stijging van benzineprijzen.

Dataverantwoording

Telramen brengen het verkeer ik kaart door middel van camera’s die beelden maken van lage resolutie. Deze beelden worden niet opgeslagen, maar lokaal verwerkt waarbij weggebruikers herkend en gecategoriseerd worden binnen de vier categorieën: auto’s, zwaar verkeer, tweewielers en voetgangeres. Dit gebeurt met een zelflerend algoritme dat binnen één á twee weken getraind is voor een specifieke straat en zich constant blijft instellen op de verkeerssituatie in de straat waarin het verkeer geteld wordt. Via de camera wordt  75% van de tijd het verkeer geteld, 20% worden besteed aan de berekening van een typische achtergrond (straatbeeld zonder zich verplaatsende weggebruikers) en de resterende 5% gaan op aan de analyse van de data en indeling in weggebruikers; data die dan naar de database gestuurd wordt. Op deze manier wordt de privacy van de weggebruikers gewaarborgd. Ook werkt de camera alleen overdag, omdat er licht nodig is om weggebruikers te tellen.

Op de Willem van Noortstraat, Koekoekstraat en de Bilitonkade is een lange periode data gemeten. Daarnaast is er sprake van verschillen in verkeersvolume en weggebruikers. Zo is de Willem van Noortstraat een drukke straat in het centrum van Utrecht, de Koekoekstraat een wat rustigere straat in het centrum van Utrecht en de Bilitonkade is een straat buiten het centrum waar woon-werkverkeer goed is te zien. Met deze drie straten wordt een brede schets gemaakt van het woon-werkverkeer, zowel in de binnenstad als buiten het centrum.  

Vooraf aan de selectie van een periode is gekeken naar de stijging van de benzineprijzen per maand. Uit deze analyse zijn drie maanden gekomen waar Telraam-data voor is verzameld. De brandstofprijzen zijn opgehaald van het CBS, onder ‘Pompprijzen motorbrandstoffen; locatie tankstation, brandstofsoort‘.

Auteurs en onderzoekers: Joris Stoltenkamp, Gijs Gielen, Inge Vrencken & Lotus Otten