Op zaterdag 13 september verandert de South Bank bij Waterloo Bridge in Londen in een kolkende massa van vlaggen, fluitjes en luide mensen. Borden met teksten als “stop the boats”, “send them home” en “save our children” steken hoog boven de menigte uit. Onder leiding van de anti-islamactivist Tommy Robinson verzamelen duizenden demonstranten zich voor een luidruchtige anti-immigratieprotestmars. De politie moet uiteindelijk ingrijpen, tot geweld aan toe.

Stand Up to Racism

Vanaf 13:00 uur kleuren Union Jacks en St George’s-flags het straatbeeld, terwijl de echo van geschreeuw door de straten van de Britse hoofdstad dreunt. Een paar straten verderop, om 13:18, verzamelen tegenstanders van het protest zich bij Russell Square onder de noemer ‘Stand Up to Racism’. Zij houden spandoeken omhoog met “Refugees welcome – asylum seeking is a human right.” Hun route voert ook richting Whitehall. In de stad is een spanning voelbaar tussen 2 groepen, die elkaar later op de dag zullen kruisen.

Tommy Robinson

Om 13:42 uur zet de Unite the Kingdom-mars zich in beweging. Vanaf de South Bank lopen duizenden richting Whitehall. Organisator Tommy Robinson pakt een megafoon en roept: “Britain has finally awoken.” De menigte reageert met gejuich en gezang. Enkele minuten later, om 13:54, trekt ook de stoet van Stand Up to Racism de straat op. Video’s van bovenaf laten zien hoe een lange rij demonstranten, begeleid door ordediensten in gele hesjes, de route volgt.

Rond 14:23 worden helikopterbeelden gedeeld. Een zee van mensen vult Whitehall en de omliggende straten. De politie schat 110.000 deelnemers aan Unite the Kingdom en 5.000 bij Stand Up to Racism. Demonstranten zelf claimen hogere aantallen. Hoe groot de mars precies is, blijft onderwerp van discussie.

Flessen en fakkels

De sfeer kantelt na 16:00. Bij de hoek van Whitehall en Horse Guards Avenue dringt een groep demonstranten naar voren. Ze duwen tegen de politiehekken; flessen en fakkels vliegen door de lucht. Omstanders filmen hoe agenten de menigte terug proberen te duwen.

Veertig minuten later, om 16:40, grijpt de politie steviger in. Cordons worden doorbroken en agenten raken in de verdrukking. Op X meldt de Metropolitan Police dat enkele agenten zijn mishandeld. Tegelijkertijd lopen de spanningen op bij Trafalgar Square. Om 16:45 vliegen vuurwerk en projectielen richting politie te paard. Agenten slaan terug met charges. Het is een chaotisch tafereel.

Dansen en zingen

Aan de andere kant van Trafalgar Square is het contrast groot. Daar zingen en dansen tegendemonstranten van Stand Up to Racism. Tientallen mensen klappen en bewegen in een geïmproviseerd dansfeest, terwijl ze hun protest vreedzaam voortzetten.

Rond 16:50 komt een officiële update van de politie. Er zijn negen arrestaties verricht; agenten zouden zijn aangevallen met flessen en fakkels. De politie spreekt van “onacceptabel geweld” en meldt dat de agressie zich uitbreidt naar Victoria Embankment.

“The party of death”

Ten slotte verschijnt om 17:33 plots Elon Musk op een groot scherm bij Trafalgar Square. Vanuit de Verenigde Staten spreekt hij de menigte toe. Hij roept op tot een regeringswisseling en bestempelt de regeringspartij als “the party of death.” Het publiek reageert luidruchtig, ze zwaaien met vlaggen, fakkels gaan de lucht in. Voorstanders zien zijn toespraak als steun voor vrijheid van meningsuiting, tegenstanders als een gevaarlijke vorm van buitenlandse beïnvloeding vanuit een machtspositie.

Londen in tweeën

De dag eindigt verdeeld, rellen aan de ene kant, dans en muziek aan de andere. Beelden en berichten circuleren massaal op sociale media, soms als een juiste presentatie van de realiteit en soms misleidend. Wat begon als een protestmars groeit uit tot een demonstratie die Londen in tweeën splitst, zowel op straat als online. De politie kon de agressie en omvang van de demonstratie niet tegenhouden en hadden geen andere keuze dan terug vechten, nog steeds kunnen er mensen achteraf gearresteerd worden naar aanleiding van video’s, foto’s, etc. als bewijs. Londen eindigt in een stad die is gespleten, een volk die is verdeeld en een debat dat nog lang niet voorbij is.