Voor het eerst solo in de spotlights staan in een museum: voor fotograaf Mounir Raij is het een mijlpaal. Zijn tentoonstelling Dreamland- Jallah- Bladi in Museum Hilversum is een persoonlijke en poëtische reis langs herinneringen, migratie en identiteit. Een gesprek met de maker over roots, fotografie en het volgen van je gevoel.

Van vakantiekiekjes naar vak fotografie

In een café in het centrum van Hilversum schuift Mounir zijn kop koffie iets opzij. Door het raam valt zacht licht naar binnen. Hij leunt iets naar voren en glimlacht als hij vertelt: “het was puur een hobby.”  “Op vakantie had ik voor het eerst een kleine compact camera in mijn hand. Ik begon foto’s te maken en merkte al snel dat het me lag.” Toen een vriend met een spiegelreflexcamera op de proppen kwam, werd Mounir gegrepen door de techniek achter het beeld. Hij besloot zelf te investeren in een camera. Wat begon als een vakantiehobby, groeide al snel uit tot iets groters. Mounir mocht meekijken met een professionele fotograaf en raakte op slag verliefd op het vak. Na zijn opleiding sportmarketing, volgde hij een fotografieopleiding en liep hij paar jaar lang stage en ging te werk als assistent. Inmiddels werkt hij al twaalf jaar als fulltime fotograaf. “Ik heb mijn eigen weg moeten vinden,” zegt hij, terwijl hij zachtjes met zijn vingers over het koffiekopje strijkt. “Maar ik wist: dit is wat ik wil doen.”

Eerste grote solotentoonstelling

Hoewel zijn werk al eerder te zien was in musea zoals het Rijksmuseum en het kunstmuseum Den Haag, is Dreamland- Jallah -Bladi zijn eerste echte solotentoonstelling. “Het is bijzonder dat je werk in een museum hangt. Dat je gevraagd wordt,” zegt hij met een lichte verbazing in zijn stem. “Daar ben ik oprecht dankbaar voor.” De tentoonstelling in museum Hilversum toont drie projecten genaamd Dreamland- Jallah– Bladi. Elk deel representeert een ander facet van zijn zoektocht naar identiteit, herinnering en verbondenheid met zijn roots in Marokko.

Nostalgie

Mounir begon zijn carrière als commercieel fotograaf, maar voelde gaandeweg de behoefte om autonoom werk te maken. “In opdracht werk je altijd in dienst van iemand anders. Op een gegeven moment wilde ik echt mijn eigen verhaal vertellen.”  Die keuze leidde hem in 2017 naar Marokko, het land van zijn ouders en zijn zomers als kind. “Ik zag het Marokko dat ik kende niet terug in fotoboeken, ”legt hij uit. “Vaak waren die foto’s gemaakt door mensen zonder persoonlijke band met het land.” Wat volgde, was een intuïtieve zoektocht. Zonder concreet plan reisde Mounir af naar Marokko, camera in de hand en herinneringen in het hoofd. Hij fotografeerde er in totaal zo’n zestien weken verdeeld over meerdere jaren. Het resultaat is een dromerig, warm en persoonlijk beeld van een plek die bestaat op het snijvlak van realiteit en herinneringen. “Mensen herkennen dat gevoel,” zegt hij. “Voor veel mensen met een migratieachtergrond of gewoon mensen die elk jaar naar dezelfde plek op vakantie gaan, roept het iets op. Nostalgie. Thuis. Een bepaalde zomerse vrijheid.”

Dreamland-Yallah-Bladi

De titel Dreamland verwijst naar dat dubbele gevoel: de magie van de herinnering, maar ook de illusie ervan.” Voor mijn neefjes in Marokko is Europa een droomland,” zegt Mounir. Zijn wenkbrauwen fronsen licht. “Ze zien hier alleen de mooie kant. Nieuwe auto’s, mooie kleren, maar ze realiseren zich niet wat je daar allemaal voor moet missen: familie, warmte en het gevoel van verbondenheid. Die spanning tussen verlangen en realiteit komt ook terug in Jallah, een project over beweging, dat ontstond tijdens de coronaperiode. “Wat doe je als alles stilstaat? Hoe beweeg je dan nog van A naar B?”

Het derde deel van de expositie, Bladi ( Mijn land ), gaat over de familie van Mounir die woont aan een rivier in Marokko. Door klimaatverandering en overheidsingrijpen is die rivier inmiddels opgedroogd. Hij spreekt nu langzamer, nadenkender.  “Ze hebben nieuwe putten moeten graven, het water is op,” vertelt hij, terwijl zijn blik naar buiten is gericht. “Dat heeft enorme impact op hun leven en landbouw. Daarom vond ik het zo belangrijk om dit vast te leggen.” Het project krijgt waarschijnlijk later een eigen boek en expositie.

Een oma op de muur

Op de muur van het museum hangt een foto van zijn oma. Het is het eerste beeld dat je ziet bij binnenkomst. “Zij is inmiddels overleden, maar ze was een belangrijke reden waarom ik zo vaak naar Marokko kwam”, vertelt hij trots. “Het voelt goed dat ze daar hangt.”

Andere familieleden in Marokko reageerde geraakt. “Ze waren verbaasd hoe mooi hun eigen omgeving eruitzag op foto’s. Ze lopen er elke dag, maar je ziet het pas echt als iemand anders het laat zien.”

Vertrouwen op je gevoel

Wat Mounir vooral leerde van deze jarenlange zoektocht? Hij glimlacht even, dan wordt hij serieus.  Vertrouwen op je gevoel. “Als maker moet je dicht bij jezelf blijven. Of je nou schrijft, schildert of fotografeert, het mooiste werk komt van binnenuit. Je moet niet maken wat anderen van je verwachten, maar wat jij wil vertellen.”