Van grof gelaste tafels tot elegante sieraden van oud bestek: het Opwaarts Upcycle festival in Hilversum laat zien dat afval niet het einde is, maar het begin van iets nieuws. Tijdens het festival kwamen ruim dertig makers samen om te laten zien wat er mogelijk is met hergebruikte materialen. Honderden bezoekers, jong én oud, bezochten het evenement waar duurzaamheid, ambacht en creativiteit centraal stonden.

Een lokaal initiatief groeit uit tot festival

Het idee achter het Upcycle Festival ontstond ruim 32 jaar geleden in Hilversum, toen bewoners begonnen met het buitenzetten van spullen in de hoop dat anderen ze zouden meenemen. Wat begon als een buurtinitiatief groeide uit tot een inspirerend platform voor duurzame makers. “We zagen dat er enorm veel weggegooid werd dat eigenlijk nog gebruikt kon worden. Dat gaf ons de drijfveer om te laten zien wat er allemaal mogelijk is met restmateriaal,” vertelt de organisator.

Tegenwoordig werkt het festival samen met zo’n tien organisaties, van kringloopwinkels tot culturele instellingen. Vanuit Hilversum zijn zelfs tafels van gerecycled materiaal geleverd aan onder meer de NOS en het Nederlandse instituut voor Beeld en geluid. Het idee is simpel, maar krachtig: geef materialen, makers en spullen een tweede leven.

De eerste editie was nog spannend, blikt de organisator terug. “We vroegen ons vooral af, komen er überhaupt mensen? Maar bij de tweede editie kwamen er al tussen de 500 en 1000 bezoekers. Sindsdien weten we dat het leeft.”

Een stoel met verhaal – makers in actie

Tijdens het festival toonden ruim dertig makers hun werk, allemaal gemaakt van hergebruikte materialen. Op het terrein was van alles te zien: een smid die metalen onderdelen met vuur aan elkaar laste, een meubelmaker die stoelen opknapte, en tassenmakers die werkten met oud leer en stropdassen.

Bezoekers konden zelfs hun eigen kapotte stoel meenemen om deze ter plekke te laten repareren. Voor twee tientjes kon je een complete gerecyclede stoelen set aanschaffen. De sfeer was informeel en uitnodigend, makers vertelden graag over hun werkwijze en materialen, en lieten bezoekers soms zelfs meedoen. “Het leuke is dat mensen hun spullen niet zomaar weggooien, maar leren dat repareren ook een optie is,” zegt de organisator.

Het publiek was divers. “We zien echt twee generaties samen rondlopen, ” zegt de organisator. “Grootouders met kleinkinderen, jonge gezinnen, studenten, allemaal nieuwsgierig naar wat hergebruik kan opleveren.”

Sieraden uit de container

Eén van de opvallendste makers was Evi Wikkelman, een 22-jarige student aan de kunstacademie die sieraden maakt van oud bestek. Haar werk viel op door de combinatie van verfijning en robuustheid: ringen die ooit lepels waren, nu glanzend gepolijst en met zorg gevormd.

“Ik kreeg op school de opdracht om te ‘dumpsterdiven’,” vertelt Evi. “Dat betekent zoeken naar bruikbaar materiaal in containers. Ik ging langs kringloopwinkels en vond daar ongelooflijk veel oud bestek. Toen ben ik gaan experimenteren. Eerst gewoon buigen en polijsten, later ook echt smeden.”

Inmiddels werkt ze me roestvrij staal, zilver en verguld bestek. Ze verkoopt haar sieraden op markten, vaak na zelf initiatief te hebben genomen. “Ik schreef me in voor markten om mijn werk te laten zien. Maar de afgelopen tijd word ik steeds vaker gevraagd. Dat voelt als erkenning.”

Naast kringloopvondsten krijgt ze inmiddels ook materiaal aangeboden van mensen die haar werk kennen. “Elke lepel heeft een verleden. En het idee dat je die geschiedenis aan je vinger draagt, maakt het bijzonder.”

Van afval naar ambacht

Het Upcycle Festival wil mensen bewust maken van de waarde van hergebruik. “We leven in een maatschappij waarin spullen snel worden vervangen,” legt de organisator uit. “Maar veel van wat we weggooien, kan nog jaren mee. Of zelfs iets heel nieuws worden. Dit festival laat dat op een positieve manier zien.”

Bezoekers werden uitgedaagd om met een andere blik naar afval te kijken. Naast het kopen van producten, konden ze demonstraties volgen, vragen stellen en zelf bijdragen aan workshops.

Volgens de organisatie zit de kracht van het festival in de laagdrempeligheid en inspiratie. “Het gaat niet alleen om wat de makers laten zien. Het gaat erom dat bezoekers denken: hé, misschien kan ik dat ook wel. Dat je kijkt naar een oud object en denkt wat kan ik hiermee doen, in plaats van het weg te gooien.”

Toekomst van het festival

De organisatie is vastbesloten om het festival verder uit te bouwen. Er wordt gedacht aan een grotere editie met nog meer lokale en regionale makers, educatieve programma’s voor scholen en mogelijk zelfs een reizende tentoonstelling.

“Zolang er afval bestaat, zijn er ook kansen om te maken,” aldus de organisator. “En zolang er makers zijn, blijven we verhalen vertellen, over creativiteit, duurzaamheid en de kracht van opnieuw beginnen.”