Op eerste paasdag verscheen hij nog op het balkon van de Sint-Pietersbasiliek, waar hij traditioneel de zegen Urbi et Orbi uitsprak. Slechts één dag later, op paasmaandag, kwam het officiële bericht uit het Vaticaan: paus Franciscus is overleden. De geliefde leider van de katholieke kerk stierf aan de gevolgen van een beroerte. Zijn dood roept vragen op: wie was deze paus, wat gebeurt er nu in het Vaticaan en hoe wordt zijn opvolger gekozen?

‘Een sobere man met een sterke moraal’

De aankondiging van zijn overlijden werd gedaan door kardinaal Kevin Farrel: “Beste broeders en zusters, met diepe droefheid moet ik het overlijden van onze heilige vader Franciscus aankondigen.” Met deze woorden bracht hij het wereldwijde verdriet onder katholieken onder woorden.

Paus Franciscus, geboren als Jorge Mario Bergoglio, stond bekend om zijn bescheidenheid en sociale betrokkenheid. Hij koos bij zijn aantreden bewust voor de naam ‘Franciscus’, naar Franciscus van Assisi – de heilige van de armen. Maarten van Aken van de Vituskerk in Hilversum herinnert zich dat goed: “Zo ging hij al in zijn eerste week als paus naar het vluchtelingeneiland Lampedusa.” Daar sprak hij zich fel uit over het Europese asielbeleid. “Zijn daden en omgang met mensen waren heel erg sprekend,” zegt Van Aken. “Hij was geen paus van afstand, maar van nabijheid.”

Wat gebeurt er na het overlijden van een paus?

Het overlijden van een paus betekent dat het Vaticaan tijdelijk wordt bestuurd door het college van kardinalen. Deze groep bestaat uit 138 geestelijken uit verschillende landen. “Nederland heeft er maar één,” legt Van Aken uit, “maar landen als Brazilië, waar de katholieke gemeenschap veel groter is, hebben er wel zeven.”

Veertien dagen na het overlijden begint het conclaaf: de besloten bijeenkomst waarin de kardinalen een nieuwe paus kiezen. “Ze sluiten zich dan op in de Sixtijnse kapel,” vertelt Van Aken. “Omdat ze van over de hele wereld komen en elkaar niet dagelijks spreken, gebruiken ze de dagen voorafgaand aan het conclaaf om elkaar te leren kennen.” Er zijn dagelijks twee stemmingen. Na elke stemming komt er rook uit de schoorsteen van de kapel. Zwarte rook betekent dat er nog geen beslissing is genomen; witte rook is het teken dat er een nieuwe paus is gekozen.

Een laatste eerbetoon aan Franciscus

Na zijn overlijden is het lichaam van paus Franciscus gebalsemd en opgebaard onder het beroemde fresco Het Laatste Oordeel van Michelangelo in de Sixtijnse kapel. Traditiegetrouw wordt er een rouwperiode van negen dagen in acht genomen. Ook in Nederland wordt afscheid genomen van Franciscus. “In onze kerk hebben we een foto van hem opgehangen,” vertelt Van Aken. “Mensen kunnen langskomen om te rouwen en er zijn elke dag vieringen en speciale diensten.”

Een man loopt net de kerk uit. Hij blijkt een vaste bezoeker van de Vituskerk. “Ik ben hier al voor de derde dag deze week. Ik vind het belangrijk om Franciscus te herdenken,” zegt hij. “Het was een fijne paus, echt een man van het volk.”

Als hem wordt gevraagd wie hij als nieuwe paus zou willen, hoeft hij niet lang na te denken: “Als hij maar op Franciscus lijkt.”