HOUTEN – “Mijn dochter is veertien en zit nu ongeveer drie jaar thuis..” Aan het woord is Sanne Gratama van Andel, moeder van een thuiszittende tiener en initiatiefnemer van Club Buitengewoon. Met het einde van het jaar in zicht blikt ze terug op deze ontmoetingsplek voor jongeren die, net als haar dochter, vastliepen in het onderwijs. Steeds meer jongeren zitten langdurig thuis omdat school geen passende plek meer voor hen is.

“Dat ging niet in één keer. Eerst ging ze steeds minder naar school, en zijn we met de leerkracht gaan kijken hoe we de lessen konden aanpassen, omdat ze heel weinig energie had. We begonnen met halve dagen, toen nog maar twee uur per dag, en uiteindelijk viel ze helemaal uit. Ze heeft ook speciaal onderwijs geprobeerd, maar ook dat lukte niet. Nu zit ze drie halve dagen per week in een dagbesteding.

Wat ik daar lastig aan vind, is dat ze nauwelijks sociale contacten heeft. Geen schoolplein, geen tussenuren, geen vanzelfsprekende ontmoetingen. Dat is al jaren zo. Haar vriendinnen van de basisschool zijn allemaal naar de middelbare gegaan en hebben het druk met school en toetsen. Daardoor is het contact steeds minder geworden.

Ik ben toen zelf gaan nadenken, wat is er eigenlijk voor jongeren zoals zij? We hebben met de gemeente te maken vanwege de dagbesteding, en ik wist dat er ook jongerenwerk is. Op de website vanHouten & Co stond dat je met een idee of inwonersinitiatief contact kon opnemen. Zo ben ik in gesprek gekomen met een opbouwwerker en uiteindelijk met het jongerenwerk.

Ik weet dat er in Houten veel thuiszitters zijn. De gemeente wil daar ook iets voor betekenen. Ze hadden eerder al eens een initiatief geprobeerd, maar dat liep toen niet. Nu doen we het samen opnieuw. Ik werk samen met Daphne, zij werkt als jongerenwerker bij Enter via vanHouten & Co. Zij kan haar uren schrijven, ik doe dit als vrijwilliger. Samen begeleiden we de groep.

We mogen gebruikmaken van Enter, een jongerensociëteit in Houten. Dat is een fijne, veilige plek. De doelgroep is heel kwetsbaar. Deze jongeren zijn volledig vastgelopen en vaak angstig. Ze denken al snel: ‘Is dit niet weer iets als school?’ Het kost enorm veel om überhaupt te komen.

Daarom zie je dat jongeren vaak met hun ouders komen. Het is een klein groepje en soms lukt het op het laatste moment toch niet. Dan zeggen ouders: ‘We waren echt van plan te komen, maar het was echt te veel vandaag.’ Dat hoort erbij. De eerste keer kwam er bijvoorbeeld een jongen met zijn moeder. Hij durfde niet te praten. Tijdens een kennismakingsspel gaf zijn moeder de antwoorden. Daarna was het genoeg en gingen ze weer naar huis.

Het is ook lastig om deze jongeren te bereiken. Je kunt ze niet via school benaderen. De gemeente probeert het via scholen en het sociaal team, ik richt me vooral op ouders. Daarom organiseer ik ook ouderavonden voor ouders van thuiszitters. Daar komen veel verhalen los. Zo vertelde een vader dat zijn zoon de hele dag op zijn kamer zit en niet meer naar buiten durft.

Sommige jongeren hebben, net als mijn dochter, wel behoefte aan contact, maar heel weinig energie. Mijn dochter is tot nu toe elke keer mee geweest, maar soms kost het haar eigenlijk te veel. Toch is er iets moois ontstaan. Ze heeft via de club een meisje ontmoet met wie ze inmiddels ook buiten de club heeft afgesproken. Ze zijn samen naar de film geweest en bij elkaar thuis. Dat was precies mijn doel.

Het verschil met haar oude vriendinnen is groot. Die zien elkaar bijna dagelijks en begrijpen haar situatie vaak niet. Dan zeggen ze: ‘Ik vind school ook wel eens niet leuk.’ Maar dat is niet te vergelijken met ziek worden van school. Bij Club Buitengewoon hoeft niemand dat uit te leggen. Iedereen begrijpt elkaar. Ze weten hoeveel moeite ze hebben gedaan om het vol te houden, tot het echt niet meer ging.

Veel jongeren zijn volledig uitgeput geraakt. Het lijkt op een burn-out bij volwassenen: eerst moet je herstellen voordat je weer iets kunt opbouwen. Dat geldt hier ook.

Op de ouderavonden merk je hoeveel schuldgevoel er bij ouders leeft. Ik heb mezelf ook een slechte ouder gevoeld, omdat ik mijn dochter te lang naar school heb gestuurd terwijl ze er ziek van werd. Toch krijg je vragen als: ‘Houd je haar niet te makkelijk thuis?’ Alsof je hier licht over denkt. Terwijl we alles hebben geprobeerd.

Sommige ouders blijven vechten voor een diploma, desnoods via privé- of thuisonderwijs. Wij hebben dat losgelaten. Misschien haalt ze nooit een diploma. Dat is jammer, maar haar welzijn is belangrijker. Een ziek en ongelukkig kind maakt je als ouder ook ongelukkig.

Bij Club Buitengewoon mag iedereen zichzelf zijn en kiezen of ze aan een activiteit mee willen doen. Gewoon zitten en kijken mag ook. Meestal doen we een spelletje of we iets creatiefs. Voor de jongeren die komen, maakt dit echt verschil. En dat maakt het de moeite waard.”