HOUTEN – Praten met levende boeken? Dat kon afgelopen zaterdag in de bibliotheek van Houten-Centrum. Zo kon je een levend boek lenen en in gesprek gaan met mensen die je in het dagelijks leven niet snel spreekt. Een persoon met autisme, een transgender of iemand die seksueel misbruikt is. Dat is nog maar een handjevol van de mensen waar gesproken mee kon worden. Dit jaar is het 80 jaar vrijheid en om dat te vieren besloot bibliotheek Lek en IJssel een evenement te organiseren: de Living Library.

 Een van die levende boeken was Paul van Dam. Hij woont al sinds 1986 in Houten. Van Dam is op jonge leeftijd seksueel misbruikt en ‘leent’ zijn verhaal als een levend boek in de bibliotheek.

Kan u het seksueel misbruik nog herinneren?

‘Vaag, ik ben op jonge leeftijd, als 5- of 6-jarige, misbruikt. Seksueel bewustzijn begint vanaf een jaar of 7. Als je jonger bent zul je alleen je lijf verkennen en voelen. Dus daar kan je als klein kind of peuter niks mee. Dat is te groot. Dat was in mijn geval de situatie waar ik in zat. Ik had geen veilige plek om te zeggen: ‘Papa of mama, iemand deed dit en dat.’ Het was te groot om te bevatten in mijn hoofd. Dus dat heeft zich als het ware afgesloten en is letterlijk in mijn lichaam gaan zitten. Specifiek in mijn onderlichaam, bij mijn bekken.’

Hoe komt u daar dan op latere leeftijd alsnog achter?

‘Het is bij mij in de jaren zestig gebeurd, vorige eeuw. Ik ben nu 68. In mijn leven had ik veel last van depressiviteit. En soms suïcidaliteit. Nu ben ik getrouwd en heb ik kinderen gekregen. In mijn leven had ik allerlei fysieke en medische klachten. Tot ik in 2012 problemen kreeg met mijn prostaat en ik bij een fysiotherapeut terecht kwam. Ik weet de datum nog precies: 12 oktober 2012, om 14.15 uur. Ik lag daar op die behandeltafel en kreeg geen explosie-, maar een implosie-ervaring. Mijn onderlichaam gaf een signaal af en ik wist het gewoon… Ik ben naar huis gefietst en heb tegen mijn vrouw gezegd: “Ik weet wat er aan de hand is. Ik ben seksueel misbruikt en ik moet aan de bak.”

Wat voor mensen spreekt u bij deze Living Library?

‘Ik sprak net iemand die psychologie studeert, die een partner heeft en die een traumaverleden heeft. Ik kwam ook iemand uit mijn kerk tegen. De burgemeester was er ook. Ik vind het leuk te zien dat iedereen meteen een gesprek aangaat. Je ziet dat de inwoners van Houten er geïnteresseerd in zijn. We zijn een uurtje bezig en er zijn al wachttijden van een uur. Dat is positief. Het prachtige van dit concept is dat je vrij bent om te vragen wat je wil. Bij mij mag dat. Er is alleen één ding waar ik geen eerlijk antwoord op mag geven en dat is wie de dader is.’

Kunt u het ooit verwerken als u weet dat de dader nog vrij rondloopt?

‘Nee, dit is iets dat ik… Ik kan ermee leren leven. Maar dit is levenslang en dat moeten mensen gewoon weten. Kun je genezen van seksueel misbruik? Nee dat kan niet. Je kunt er wel mee leren leven. Je houdt hier gewoon een litteken van over. Een psychisch litteken. Seksueel misbruik is levenslang. Je kunt er op een bepaalde manier beter van worden. Je kunt ermee omgaan, je kan erover praten. Maar het is altijd toch iets wat je met je meesleept.

Wat ik het liefst zou wensen, is dat je op een gegeven moment met zo’n dader in contact komt, desnoods met een mediator. Dat je in gesprek komt, elkaar in de ogen kijkt en desnoods ook de pijn bij elkaar in de ogen ziet. Wellicht kun je dan tot een consensus komen. Dat zou het mooiste zijn.’

Wat zou u willen meegeven aan de Houtenaren die u vandaag spreekt?

‘Dat ik openheid wens over de schade en de gevolgen van seksueel misbruik. En tegelijk ook dat misbruik in onze wereld aanwezig is, dat het ziekmakend is met gevolgen voor het levensgeluk.

 Als ik kijk naar de cijfers van het Centrum Seksueel Geweld, heeft 1 op de 2 vrouwen te maken met fysiek seksueel en grensoverschrijdend gedrag. Dat is 53%. Ook heeft 1 op de 5 mannen (zo’n 19%) hier mee te maken.  Ik denk zelfs dat het aantal hoger ligt, omdat mensen door schaamte er niet over durven te praten. Dit is echt een wezenlijk probleem waar we iets aan moeten doen. We moeten bewustwording creëren. Niet alleen vandaag in de bibliotheek, maar ook bijvoorbeeld huisartsen en medisch specialisten mogen zich hiervan bewust worden. Zelfs in het onderwijs, want in iedere klas kunnen er statistisch gezien ongeveer 2 op de 30 kinderen te maken hebben met seksueel misbruik.’