VLEUTEN-DE MEERN – Op 1 mei 2025 vindt in Vleuten-De Meern en Haarzuilens een herdenking plaats ter gelegenheid van de oorlogsjaren. Dit is vanwege de 80 jaar Nederlandse vrijheid. In de Schalm zullen sprekers zoals Arnold Van Dijk, auteur van Aanpassen, ontduiken en verzet, de Tweede Wereldoorlog in Vleuten, De Meern en Haarzuilens, en journalist en historisch onderzoeker Jim Terlingen, schrijver van De Joodse Raad van Utrecht, kennis delen en hun bevindingen over het lokale verleden vertellen.
Herdenking in Vleuten-De Meern
De herdenking op 1 mei in Vleuten-De Meern is, net zoals in heel Nederland, een moment en een plek waar iedereen kan terugblikken op de Tweede Wereldoorlog. Nederland is dit jaar 80 jaar bevrijd en dat wordt groots herdacht. De Historische Vereniging organiseert in samenwerking met cultureel centrum de Schalm, om 19:30 uur een speciale bijeenkomst. Meerdere sprekers zullen langskomen en verhalen delen. Ook worden er video’s getoond over de geschiedenis van de wijk, bedoeld om de jongere generatie aan te trekken. Twee sprekers die hierbij centraal staan, zijn Van Dijk en Terlingen.
Van Dijk’s persoonlijke benadering van de oorlogsgeschiedenis
Het boek dat Van Dijk heeft geschreven, is gebaseerd op meerdere bronnen, maar ook op het dagboek van zijn vader. Dit dagboek vond hij na diens overlijden en het beschrijft het laatste oorlogsjaar. ‘Het heeft mij ook wel een stukje dichter bij mijn vader gebracht, maar hij heeft het niet heel persoonlijk bijgehouden. Het was echt een dagboek over wat zich hier afspeelde tijdens de oorlog’, aldus Van Dijk. Gesprekken met oudere mensen voeren, andere dagboeken lezen, heeft de schrijver ook geïnspireerd. Het boek is vlot geschreven en spannend gemaakt. Volgens Van Dijk: ‘Ik heb geprobeerd om het zo op te schrijven dat het gemakkelijk leest’. Tijdens het evenement zal het boek worden aangeboden aan de plaatselijke wethouder van de gemeente Utrecht.
De onbekende geschiedenis van Joodse inwoners
In Vleuten-De Meern hebben uiteindelijk ongeveer elf Joodse mensen gewoond. Twee Joodse gezinnen zijn ondergedoken in De Meern. Hun onderduikadres raakte bekend en zij zijn opgepakt. Op één man na hebben zij het concentratiekamp niet overleefd. De vraag is, wat de inwoners destijds van de deportatie hebben gemerkt. Zo was er een onderwijzer in De Meern die na de oorlog meende dat er geen Joden in De Meern hadden gewoond. Dit blijkt na onderzoek van Van Dijk. Hij vertelde dit aan Terlingen en die vraagt zich af hoe dit heeft kunnen gebeuren. ‘En dat is ook interessant hé, hoe kan het nou dat niemand dat weet?’, zegt Terlingen.
Er zijn niet veel spectaculaire dingen gebeurd in deze wijk tijdens de oorlog, maar het blijft belangrijk dat inwoners de geschiedenis van hun omgeving kennen. Het is een feit dat mensen door heel Nederland de oorlog hebben moeten doorstaan.
Vergelijking met huidige conflicten
Terlingen ziet duidelijke paralellen met de situatie in Rusland en Oekraïne: ‘De mensen die bijvoorbeeld in de supermarkt bij mij om de hoek vakken staan te vullen, dat zijn ook mensen die een oorlog meemaken.’ Voor de generatie van nu in Nederland is dat moeilijk voor te stellen. Daarom willen Terlingen en Van Dijk graag de jongere generatie betrekken bij deze herdenking. Veel jongeren kennen de geschiedenis via school of verhalen van hun grootouders, maar de daadwerkelijke deelname aan herdenkingsavonden is vaak laag.
Overgave aan verder onderzoek en bewustwording
Terlingen schreef een boek over de Joodse Raad in Utrecht. Momenteel werkt hij aan een publicatie over Trui van Lier, een jonge Utrechtse vrouw die het leven van veel Joodse kinderen heeft gered.
Van Dijk hoopt met zijn onderzoek de lokale gemeenschap meer bewust te maken van de geschiedenis en haar betekenis voor de toekomst.
