Tekst door Luca Sumrittikul | 8 april, 2025 |

Het is dit jaar tachtig jaar geleden dat Nederland van de Duitsers bevrijd werd. In sociaal cultureel centrum De Schalm in De Meern neemt Ad van Liempt het publiek mee terug in de tijd. Volgens Van Liempt koestert de oudere generatie Nederlanders warme herinneringen aan de feeststemming die na de capitulatie losbarstte. Hij herinnert het publiek aan het feit dat de menselijke herinnering vaak onbetrouwbaar is. De naoorlogse jaren waren lood- en loodzwaar.

Het is half acht als we op dinsdagavond 8 april Sociaal Cultureel Centrum De Schalm binnenlopen. De deuren zijn net open en de eerste gasten druppelen binnen. Bij de garderobe worden de kaartjes gescand en kunnen bezoekers hun jas ophangen. In de kantine wordt koffie en thee geschonken. In de zaal waar de lezing gegeven wordt, worden beelden getoond van het polygoonjournaal uit de jaren na de oorlog.

De tachtig stoelen in het zaaltje zijn om 20 uur allemaal bezet. Het publiek bestaat voor een groot deel uit mensen die kort na de oorlog geboren zijn, of zich de oorlog zullen herinneren. Naast mij zit mevrouw De Wit met haar man. Ze is hier gekomen als lid van de historische vereniging van Vleuten, De Meern, Haarzuilens en Leidsche Rijn. De vereniging organiseert jaarlijks verschillende lezingen over gebeurtenissen uit het verleden. Mevrouw De Wit vertelt dat er ook andere activiteiten georganiseerd worden, waar zij en haar man soms aan deelnemen. 

Het geroezemoes verstomt als Wim de Vrankrijker om acht uur het podium op loopt. Namens de vereniging verwelkomt hij het publiek in de zaal en de mensen die de lezing via YouTube volgen. Wim de Vrankrijker vertelt kort iets over de activiteiten die de historische vereniging de komende tijd organiseert in het kader van 80 jaar vrijheid. Hij doet een oproep om lid van de vereniging te worden. Daarna kondigt hij de gastspreker aan. 

Ad van Liempt, journalist en schrijver, komt het podium op en vertelt het publiek dat hij is uitgenodigd om te spreken over zijn boek Na de bevrijding: de loodzware jaren 1945-1950. Grappend voegt hij eraan toe dat hij hoopt de inhoud van het boek nog te herinneren, aangezien hij het meer dan tien jaar geleden heeft geschreven. 

De lezing begint en Van Liempt neemt het publiek mee naar 1945, het jaar van de bevrijding. Hij vertelt dat de bevrijding van Nederland van september tot mei heeft geduurd. ‘Terwijl het zuiden van Nederland was bevrijd, was er in het Westen nog oorlog en honger.’ Toen Duitsland uiteindelijk capituleerde en de Canadezen in mei 1945 ook het westen bevrijdden, barstte er een volksfeest los. Op het scherm verschijnt een foto van meisjes die uitbundig aan het feesten zijn. Volgens Van Liempt werd er na de bevrijding maandenlang feest gevierd en werden er binnen een jaar wel 8000 baby’s geboren die een Canadese vader hadden. ‘De Nederlandse mannen, met hun slechte gebitten en magere lijven konden niet op tegen de knappe, fitte Canadese soldaten.’  

Volgens Van Liempt staan de feestelijkheden van de bevrijding diep in ons geheugen gegrift, maar was het leven na de oorlog veel zwaarder dan de foto’s of onze herinneringen ons doen geloven. Langdurige armoede teisterde het land, er was weinig voedsel en veel Nederlanders hadden honger. Van Liempt spreekt over de uitdagingen en problemen waarmee Nederland na de oorlog werd geconfronteerd: de arrestaties van collaborateurs, de herinvoering van de doodstraf, de opbouw van het land, het verwijderen van landmijnen, de politionele acties, en de angst voor nog meer armoede en ellende.

In de twee uur durende lezing weet Van Liempt de aandacht van het publiek vast te houden. Met boeiende verhalen, mooie anekdotes en hier en daar wat humor weet hij het verleden tot leven te brengen. Twee uur lang hangt het publiek aan zijn lippen. Aan het einde van de lezing weet iedereen weer dat er niet alleen gefeest werd na de bevrijding. Tachtig jaar geleden werd Nederland bevrijd, maar na de feestvreugde volgden nog vele zware jaren.