Al 10 jaar schildert Martha Goedings (1964) vanuit haar atelier in het Maximapark. Deze maand is het jubileum van haar geliefde werkplek. Onder de naam KunstLint Utrecht verzorgt ze met kunstenaars uit de regio workshops voor alle leeftijden. Zelf geeft ze onder andere les in het oosterse sumi-e, ‘de kunst van het weglaten’.

“Ik ga naar de kunstacademie!’ verklaarde ik aan mijn ouders toen ik 8 jaar oud was. Ik tekende veel en had dus op jonge leeftijd mijn zinnen al gezet op het artiestschap. Tegen de decaan op de middelbare verklaarde ik hetzelfde. ‘Waarom ga je niet wiskunde of biologie doen? Daar ben je toch ook goed in?’ drong de decaan aan. ‘Nee, ik ga naar de kunstacademie.’ antwoordde ik. ‘Nou, dan weet ik niet hoe ik je verder moet helpen’, zei de decaan. Gelukkig trof ik in het examenjaar een docent tekenen die mij leerde etsen. Ze had een kerstcadeau nodig voor de docenten. Dat is uiteindelijk mijn ets geworden. Ik heb een soort memorandum kastje in mijn atelier waar hij nog in staat. Er staan ook beeldjes in van toen ik een jaar of tien was, kinderboekjes die ik net na mijn studie heb gemaakt en een paar andere werken van lang geleden.

We zaten midden in de punktijd toen ik begin jaren 80 op de kunstacademie zat. Vanuit de school ging er een sterke voorkeur uit naar abstracte kunst. ‘Alles mag’ zeiden de docenten alsmaar. ‘behalve figuratief’. Nou, dan mag toch de helft al niet meer? Ik wilde júist figuratief schilderen, maar het paste niet in de mode van de tijd. Vandaar dat ik na de academie niet direct kunstenaar ben geworden. Ik moest eerst even verwerken wat kunst nou voor mij betekent en wie ik zelf ben als kunstenaar. Ik ben lang illustrator geweest en heb daarna een bedrijfje gehad in het maken van geboortekaartjes en dergelijke. Daar kon ik financieel prima van rondkomen, dus heb ik dat een jaar of 10 gedaan. Ondertussen vroeg mijn omgeving wanneer ik nou weer eens ging schilderen, ik had het namelijk een beetje losgelaten. Ik ontdekte via een cursus hier in de buurt het sumi-e (uitspraak: soe-mie-ee), een schilderkunst die een beetje tussen schilderen en tekenen in zit. Het werkte goed voor de kaartjes die ik maakte. Na enige tijd ben ik me meer gaan focussen op deze vorm van schilderen

Sumi-e komt oorspronkelijk uit China en Japan en is eigenlijk de kunst van het weglaten. Als je in de westerse schilderkunst een onderwerp zou schilderen, bijvoorbeeld een vogeltje, dan zou je daaromheen allerlei dingen schilderen. Een achtergrond, het takje waar de vogel op zit, dat soort dingen. Bij sumi-e draait het om de essentie van het onderwerp, de rest laat je weg. Met slechts een paar strijken van een bamboepenceel probeer je zo simpel mogelijk de essentie van je onderwerp op het rijstpapier te vangen, zonder er te veel omheen te schilderen. Anders dan in het westen worden zelfs lichtinval en schaduw weggelaten. Het is een heel andere filosofie dan je in de westerse schilderijen ziet.

Sumi-e kraanvogel met haiku

Sumi-e les geef ik 5 à 6 keer per jaar. Daarnaast geef ik vier keer per week teken- en schilderles. We behandelen verschillende onderwerpen en stijlen. Bloemen, Vogels, Rembrandt, Van Gogh, portretten etc. Sommige van mijn cursisten geef ik al les sinds ik dit atelier heb. Vijf jaar geleden, tijdens corona, ben ik met een paar vriendinnen die ook kunstenaar zijn begonnen met KunstLint. Je mocht tijdens die lockdowns helemaal niks. Wij zijn toen op het idee gekomen om een tekenwedstrijd te organiseren voor kinderen. De ansichtkaarten die we ervan lieten drukken kwamen bij ouderen terecht. Om eenzaamheid tegen te gaan. We organiseren naast normale schildercursussen veel van dit soort exposities en acties in de buurt.

Ik geef mijn cursisten een technische achtergrond mee. Ik laat zien hoe je volume maakt, hoe je verschillende huidskleuren maakt en wat een goede compositie is. Dat is het technische gedeelte. Daarnaast probeer ik mensen ook te begeleiden in het vinden van hun stijl. Ik spoor mensen aan om te schilderen wat zíj zien, hun interpretatie van de werkelijkheid. 

Soms loop ik helemaal vast als ik voor mezelf schilder. Ik word dan een beetje boos op een schilderij. Dan denk ik: ‘dat is toch een beetje saai’. Ik gooi er dan een kwak verf overheen en moet daar dan weer op reageren. Op die momenten ben ik wat meer met mijn hart aan het schilderen. Sommige mensen denken dat je alleen maar vanuit je hoofd kan schilderen, maar ik denk dat het echt een samenspel is van het hoofd en het hart. Kijk, je kan een bloempotje heel natuurgetrouw en technisch verfijnd naschilderen, maar als je het verschil niet kan zien tussen een foto en een schilderij, wat is dan het nut van dat je het geschilderd hebt?’