Sinds begin maart experimenteert de gemeente Nieuwegein met een nieuwe vorm op de arbeidsmarkt: basisbanen. Deze pilot is bedoeld om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een structurele en zinvolle werkplek te bieden, zonder de druk van prestatiedoelen of concurrentie met reguliere banen. Het idee achter de basisbaan is dat iedereen recht heeft op betekenisvol werk en een stabiel inkomen, ook als het lastig is om via de gebruikelijke weg aan een baan te komen.

De gemeente hoopt met de basisbanen niet alleen de werkgelegenheid te vergroten, maar ook bij te dragen aan een inclusievere samenleving. Maar hoe werkt dit in de praktijk? Wat betekent een basisbaan voor de mensen die eraan deelnemen, en hoe kijkt de gemeente zelf naar dit experiment? Basisbanen aanbieden is namelijk ook niet gratis.

“Het idee is ontstaan vanuit de gemeenteraad om inwoners met bijstand die momenteel niet regulier aan het werk komen te ondersteunen”, vertelt de gemeente. “Er is daarbij gekeken naar voorbeelden bij andere gemeenten in het land”.

Voorbeelden

In andere gemeenten in Nederland gebeurde het aanbieden van basisbanen al eerder. Zoals bijvoorbeeld in Amsterdam. Aan het einde van 2016 werd in Amsterdam de Werkbrigade opgericht, een initiatief dat zich richtte op re-integratie gesubsidieerd werk, met als doel mensen te helpen met de doorstroom naar reguliere banen. Een aantal jaar later bleek dit, en meerdere van dit soort initiatieven, goed beviel. Het zorgde zelfs voor meer participatie op de volledige arbeidsmarkt in Amsterdam. “Bij de gemeente zien we deze basisbanen als een kans om mensen die moeilijk toegang hebben tot de arbeidsmarkt te ondersteunen en tegelijkertijd bij te dragen aan de gemeenschap”, vertelt de gemeente Amsterdam.

Dit jaar kondigde Amsterdam zelfs nog aan dat in februari er 120 tijdelijke functies als buurtmedewerker gecreëerd zijn in de Amsterdam Zuidoost, Noord en Nieuw-West, speciaal bedoeld om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt te ondersteunen. Ook in Utrecht bestaan deze initiatieven al. Daar heeft het vooral gezorgd voor meer en betere samenwerking met lokale bedrijven en organisaties.

Zijn basisbanen wel  effectief?

Aan de ene kant kunnen basisbanen een belangrijke rol spelen in het bieden van werkgelegenheid voor mensen die anders moeilijk aan de slag zouden komen, zoals langdurig werklozen of mensen met een arbeidsbeperking. Ze bieden een inkomen en de kans om werkervaring op te doen, wat kan helpen bij het verbeteren van zelfvertrouwen en het vergroten van de werkervaring. Aan de andere kant is er het risico dat basisbanen tijdelijke oplossingen bieden, zonder dat ze daadwerkelijk leiden tot doorstroom naar reguliere banen. Het succes van basisbanen hangt dus sterk af van de mate waarin ze deelnemers voorbereiden op de reguliere arbeidsmarkt en van de begeleiding die zij ontvangen. Zonder deze doorstroommogelijkheden kan het systeem als een soort vangnet fungeren, maar niet noodzakelijk als een stap naar duurzame werkgelegenheid.

Kosten

“Wanneer een inwoners in dienst gaat bij een werkgever dan is er sprake van een salaris en stopt de uitkering. Er is een besparing op die uitkering, maar de kosten van een dienstverband en bijkomende begeleidingskosten zijn hoger”, vertelt gemeente Nieuwegein.

Of deze pilot doorgezet gaat worden in de toekomst, is nog niet zeker voor de gemeente. “Het betreft hier een pilot waarbij onder andere  wordt gekeken wat de meerwaarde is voor de doelgroep, maar tevens of het financieel haalbaar is om dit voor te gaan zetten. Afhankelijk van de uitkomt van de voorlopige pilot kijken we verder naar de toekomst