Politiecijfers geven aan dat Nieuwegein hoog scoort op het rijden onder invloed. In vergelijking met omliggende gemeenten zoals Houten, IJsselstein en Vijfheerenlanden komt Nieuwegein hier opvallend bovenuit. Het hoge aantal bekeuringen roept vragen op over de oorzaak van dit probleem, bijvoorbeeld de rol van handhaving en de stappen naar een betere verkeersveiligheid.
Nieuwegein structureel koploper sinds 2021
Uit cijfers van de dataset Geregistreerde misdrijven en aangiften; soort misdrijf, gemeente 2025 blijkt dat het aantal registraties van rijden onder invloed in Nieuwegein in 2023 is gestegen tot 193. In vergelijking met Houten lag dit aantal op 47, in IJsselstein op 98 en in Vijfheerenlanden rond de 120.
Sinds 2021 is er in Nieuwegein sprake van een opvallend stijging. Terwijl omliggende gemeenten slechts een lichte toename of zelfs een stabiel patroon vertonen, verdubbelde het aantal meldingen in Nieuwegein bijna. De visualisatie op basis van de cijfers van de politie maakt dit verschil zichtbaar. Nieuwegein zit sinds 2021 fors boven het regionale gemiddelde.
Mogelijke verklaringen
Volgens Marco Diekstra, fractievoorzitter van de VVD in Nieuwegein, moeten de cijfers zorgvuldig worden geïnterpreteerd. ‘Het cijfer is absoluut hoog in Nieuwegein, maar dat kan ook komen, doordat er veel bedrijvigheid is in onze stad. De informatie laat niet zien waar de bekeurden wonen of werken. Hierdoor kan je ook niet het aantal boetes afzetten tegen het aantal inwoners,’ stelt hij.
Hij wijst erop dat het mogelijk gaat om mensen van buiten de stad. ‘Bedrijven organiseren bijvoorbeeld een borrel, waarna mensen met de auto naar huis gaan, mogelijk buiten Nieuwegein. Dat kan een verkeerd beeld geven van de stad zelf.’
De rol van handhaving speelt hierin ook mee. De politie benadrukt dat hogere cijfers in sommige gemeenten het gevolg kunnen zijn van intensiever toezicht. Volgens het CBS-rapport Criminaliteit en rechtshandhaving 2024 correleren alcoholcontroles direct met het aantal geconstateerde overtredingen. Gemeenten met actief handhavingsbeleid rapporteren daardoor meer incidenten.
Daarnaast beïnvloeden locaties van alcoholcontroles ook de cijfers. Zo worden er op de A12 bij Nieuwegein soms fuiken opgezet. Hierbij worden auto’s van de snelweg gehaald en moeten ze stoppen bij de parkeerplaats op de Blokhoeve. Daar moeten bestuurders o.a. blazen voor alcohol. Deze mensen worden tot Nieuwegein gerekend, omdat de controles op Nieuwegeins grondgebied plaatsvindt.
Psychologische oorzaken en sociale dynamiek
Verkeerspsycholoog Mariette Pol ziet in het rijgedrag onder invloed een terugkerend patroon van zelfoverschatting. ‘Veel mensen onderschatten hoeveel invloed alcohol heeft op hun rijvermogen. Zodra iemand wat gedronken heeft, verandert het beoordelingsvermogen. Mensen denken dan onterecht dat ze nog prima kunnen rijden.’
Pol wijst ook op de rol van groepsdruk, vooral bij jonge bestuurders. ‘In vriendengroepen ontstaat vaak een norm waarbij niemand nuchter wil blijven. Campagnes zoals BOB richten zich daarom ook op die sociale context. Niet alleen de bestuurder moet overtuigd worden, maar de hele groep.’
Volgens haar is het essentieel dat campagnes niet alleen informatief zijn, maar ook aansluiten bij de leefwereld van jongeren. ‘Gedrag verander je niet alleen met feiten, maar met sociale normverschuiving. Maak het sociaal wenselijk om nuchter te blijven.’
Lokale aanpak en beleid in ontwikkeling
Binnen de Nieuwegeinse gemeenteraad is het onderwerp inmiddels in de agenda geplaatst. De VVD heeft aangegeven het bestaande Preventie- en Handhavingsplan Alcohol (P&H-plan) opnieuw te willen evalueren. In dit plan leggen gemeenten, op basis van de Alcoholwet, hun ambities en maatregelen op het gebied van toezicht en preventie vast.
Diekstra benadrukt het belang van bredere communicatie: ‘De meeste jongeren uit Nieuwegein gaan uit in Utrecht of IJsselstein. De incidenten hebben waarschijnlijk vaker een werk- dan een uitgaansachtergrond. Bedrijven en werkgevers moeten nadrukkelijker betrokken worden bij preventie.’
De gemeente kijkt daarnaast naar goede voorbeelden uit andere steden. Via het landelijke netwerk SPW (Samenwerkende Preventie Werkgemeenschappen) worden succesvolle initiatieven verzameld en gedeeld. ‘We onderzoeken of we daar elementen van kunnen overnemen,’ aldus Diekstra.
Nationale context
Uit onderzoek van het verkeersveiligheidsinstituut SWOV blijkt dat jaarlijks ongeveer 75 verkeersdoden in Nederland direct te relateren zijn aan alcoholgebruik in het verkeer. In hun factsheet over rijden onder invloed bepleiten zij een drieledige aanpak: educatie, sociale beïnvloeding en handhaving.
Volgens SWOV moeten gedragsinterventies niet alleen plaatsvinden via massa mediale campagnes, maar ook lokaal via scholen, sportverenigingen, bedrijven en horeca. Alleen met een gezamenlijke aanpak kunnen structurele gedragsveranderingen bereikt worden.
Psycholoog Pol sluit zich daarbij aan: ‘Zonder samenwerking tussen gemeente, GGD, politie en onderwijs blijft de impact beperkt. Juist de combinatie van regels, controle en gedragskennis maakt het verschil.’
