NIEUWEGEIN- We staan stil bij het aantal diersoorten dat bedreigd wordt op 17 mei – de dag van de bedreigde diersoorten. Ook in Nieuwegein missen we steeds meer biodiversiteit door bijvoorbeeld verstedelijking. Hoe bedreigt verstedelijking in en rond Utrecht de leefomgeving van dieren, en waarom is dat zorgelijk?
Ongeveer 28% van de diersoorten in de wereld zijn bedreigd. Dit komt vaak door: Stroperij, ontbossing, mens-en-dier conflicten of vervuiling. De rode lijst van diersoorten, van The International Union For Conservation of Nature (IUCN), is ’s werelds meest erkende inventaris in deze categorie. Volgens de lijst zijn er maar liefst bijna 50.000 diersoorten die met uitsterven worden bedreigd. ‘Het steeds uitdijend stedelijk landschap dat we rond Utrecht hebben, zorgt ervoor dat heel veel natuur door aanleg van wegen gesaboteerd wordt,’ vertelt Lennard. Hij is een 5e jaar student Biologie aan de Universiteit Utrecht (UU). Volgens hem is verstedelijking en overmatige bestrating een groot probleem voor dieren en insecten in regio Utrecht.
Natuurlijke leefomgeving steeds verder versnipperd
Volgens recent onderzoek van de Universiteit Utrecht is het aantal leefgebieden voor typische soorten als de ringslang, de groene specht en de heikikker in de afgelopen tien jaar met ruim dertig procent is afgenomen. Deze dieren verliezen hun leefgebied door wegen, spoorlijnen of nieuwbouw. Door verlies van soorten worden ecologische netwerken kwetsbaar, wat gevolgen heeft voor het functioneren van ecosystemen. Een afname van bijen(soorten) leidt bijvoorbeeld tot een afname van bestuiving van planten. Dit heeft als gevolg dat er minder voedsel voor vogels beschikbaar is, maar ook dat de productiviteit van planten en gewassen achteruitgaat (Meesters et al., z.d.). De natuur hangt dus samen, daarom heeft iedere bedreiging invloed op de andere.
Utrecht is al erg bewust bezig met het bevorderen van de biodiversiteit. Gemeente Utrecht heeft onderzocht hoe geschikt regio Utrecht is als leefgebied voor verschillende planten en dieren. En hoe dat gaat veranderen tussen nu en 2050. ‘Een heel mooi initiatief van gemeente Utrecht is bijvoorbeeld de vissluis,’ aldus Lennard. Vissen ondervinden de gevolgen van verstedelijking en ze kunnen daardoor niet meer hun jaarlijkse trek uitvoeren voor de voorplanting. ‘Om ervoor te zorgen dat vissen wel hun gang kunnen gaan is de vissluis geïnstalleerd,’ vertelt Lennard. De vissluis is een speciale vispassage die vissen helpt om hoogteverschillen in waterwegen, zoals bij een stuw of sluis, te overwinnen. Het is een soort “wachtkamer” met een buis en schuiven, die ervoor zorgen dat vissen op een veilige manier langs de obstakels kunnen zwemmen die door middel van verstedelijking zijn gekomen.
Bewustwording creëren in Nieuwegein
Het Natuurkwartier in Nieuwegein zet zich op verschillende manieren in om het leven voor de dieren te verbeteren aan de hand van bijvoorbeeld workshops of excursies. ‘Door kinderen meer te leren over de verschillende diersoorten die leven in Nieuwegein hopen we ze bewust te maken van hun eigen omgeving gaan kinderen meer nadenken over de impact van hun eigen gedrag op de Natuur,’ vertelt Loes van Tuijl. Ze is programmamaker binnen het Natuurkwartier in Nieuwegein. Een stad zoals Nieuwegein te voorzien van genoeg milieubewuste voorzieningen is een hele klus op zichzelf. De stad is jong en nog volop in de groei. De oplossing voor een klimaatneutrale toekomst ligt bij de jeugd. Hierin probeert het Natuurkwartier ook zijn steentje in bij te dragen. ‘Vaak kiezen ouders er bewust voor met hun kinderen mee te doen aan onze activiteiten of ons park te bezoeken om zo hun kinderen hopelijk de waarde van Natuur mee te geven’.
Gevolgen buiten de dieren
Hoewel de zorgen op de Dag van de Bedreigde Diersoorten primair uitgaan naar dieren, benadrukken wetenschappers dat de gevolgen ook mensen treffen. ‘Op korte termijn zal het verlies van biodiversiteit niet heel veel doen met het ecosysteem,’ voegt Lennard toe. Het verlies van biodiversiteit is al een tijd in gang, maar van belemmerende gevolgen hebben we nog geen last, omdat we nu nog genoeg biodiversiteit hebben. Lennard benadrukt wel de gevolgen op lange termijn, ‘We krijgen dan een homogener soortenbeeld (afname variatie aan soorten. Red) en gaat dat ten koste van het gehele ecosysteem.’ Het verliezen van een panda of ijsbeer is niet het probleem, maar eerder de dieren die ten grondslag liggen kunnen ervoor zorgen dat de natuurlijk balans sterk uit evenwicht valt.
