IJsselstein – Er is een grootschalige opruimactie gehouden om zwerfafval en vooral om sigarettenpeuken van de straat te halen. Deze actie begon op maandag 19 mei en duurt een week.  De actie is georganiseerd door de Peukenbrigade in samenwerking met de gemeente. Dit met in het achterhoofd de Nationale Niet Roken Dag die op 31 mei plaatsvindt.

Opgeruimd staat netjes
Met een kar, grijpers, vuilniszakken en een peukenstofzuiger trok de Peukenbrigade de binnenstad in om het hardnekkige afval op te ruimen en het bewustzijn rond peukenvervuiling te vergroten. ‘Zo’n peuk lijkt klein, maar is enorm schadelijk voor het milieu’, zegt Lars van de Peukenbrigade. ‘Deze actie draait niet alleen om opruimen, maar vooral om gedragsverandering.’ Sigarettenfilters worden vaak gedachteloos op de grond gegooid, vlak bij winkelstraten, bushaltes of bankjes. Ze verdwijnen snel uit het zicht, maar blijven jaren in het milieu aanwezig. Volgens Lars bevatten de filters plastic en chemische stoffen zoals nicotine, pesticiden en zware metalen. ‘Een sigarettenpeuk heeft tot wel vijftien jaar nodig om af te breken’, legt hij uit. ‘In die tijd kan één peuk wel acht liter water vervuilen. En we hebben er vandaag letterlijk honderden geraapt. Het zijn sluipvervuilers.’

‘Het is alsof mensen denken dat een peuk gewoon verdwijnt’

De Peukenbrigade is een landelijke organisatie die zich inzet voor schonere steden en meer bewustzijn over peukenafval. IJsselstein is een van de gemeenten waar de brigade actief is. De samenwerking kwam tot stand toen de gemeente contact opnam met de Peukenbrigade om het zwerfafvalprobleem aan te pakken. De actie trok ook voorbijgangers en bewoners bleven staan kijken. Yara Vermeulen, een 31-jarige bewoonster uit IJsselstein, liep langs tijdens de actie. Ze vindt het een goed initiatief. ‘Je ziet peuken echt overal. In het plantsoen, op de stoep, zelfs in de goten van de winkelstraat’, zegt ze. Zelf rookt ze niet, maar ze ergert zich regelmatig aan de troep. ‘Het is alsof mensen denken dat een peuk gewoon verdwijnt. En eerlijk gezegd: ik wist ook niet dat er plastic in zit. Je denkt er niet bij na.’ Ze is positief over de opruimactie, al denkt ze dat het probleem breder moet worden aangepakt. ‘Dit is een mooie stap, maar het gaat pas echt helpen als mensen hun gedrag veranderen. Meer asbakken op straat zou al helpen. Of dat mensen gewoon leren hun peuk niet te laten vallen alsof het niets is.’

Gedragsverandering als doel
Precies die gedragsverandering is wat Lars en zijn team voor ogen hebben. ‘We willen niet alleen opruimen, we willen mensen aan het denken zetten. Waarom gooi je die peuk op straat? En wat kun je doen om dat te veranderen?’ Tijdens de actie worden daarom ook herbruikbare zakasbakjes uitgedeeld. Rokers kunnen daarin hun filters bewaren tot ze een prullenbak vinden. ‘Een kleine moeite, met groot effect’, zegt Lars. Wethouder Marieke Schouten is tevreden over het verloop van de actie. ‘Het is goed om te zien dat mensen zich betrokken voelen bij hun omgeving. Deze samenwerking laat zien dat als je de juiste partijen bij elkaar brengt, je echt verschil kunt maken.’ Volgens de gemeente wordt bekeken of dergelijke acties structureel kunnen terugkeren, bijvoorbeeld rond evenementen of in samenwerking met andere organisaties. Ook wordt gekeken naar preventieve maatregelen, zoals extra openbare asbakken of campagnes gericht op rokers.

Peukenstofzuiger als blikvanger
Een opvallend onderdeel van de actie was de zogenoemde peukenstofzuiger: een karretje met zuigslang, waarmee op moeilijk bereikbare plekken filters kunnen worden opgezogen. Vooral bij stoepranden en tussen de stenen blijken peuken zich hardnekkig op te hopen. ‘Met de hand is het bijna niet te doen’, zegt Lars. ‘Maar deze zuiger maakt het werk een stuk efficiënter.’ De kar trok de aandacht van voorbijgangers, die bleven staan om te kijken hoe het apparaat de straat schoonzoog. Aan het eind van de middag zijn meerdere vuilniszakken gevuld met sigarettenpeuken. Het opruimen is fysiek intensief, maar geeft ook voldoening. Lars kijkt terug op een geslaagde dag. ‘Je kunt niet in één keer alles oplossen. Maar als we vandaag iets hebben kunnen veranderen in de manier waarop mensen naar hun omgeving kijken, dan is dat een stap in de goede richting.’ De gemeente en de Peukenbrigade hopen dat deze opruimactie het begin is van meer bewustwording en gedragsverandering rond peukenafval. Want hoe klein een sigarettenpeuk ook lijkt, de impact op het milieu is groot.