Meer dan de helft van de volwassenen in Nederland kampt ermee, en de verwachting is dat dit percentage in de komende jaren alleen maar zal blijven stijgen. Overgewicht is uitgegroeid tot een serieus maatschappelijk probleem. Ook in Nieuwegein is die ontwikkeling duidelijk zichtbaar. Sterker nog: de stad scoort opvallend hoger dan omliggende en vergelijkbare gemeenten. De cijfers liegen er niet om, en de zorgen groeien. De gemeente erkent de ernst van de situatie en ziet de noodzaak om in actie te komen.
Nieuwegein heeft hogere aantallen als het gaat om overgewicht vergeleken met omliggende gemeentes. “Je ontkomt er bijna niet aan, maar ik zou het graag anders zien”, vertelt Marieke Schouten, wethouder van gezondheid bij gemeente Nieuwegein. “We zien meer overgewicht dan in omliggende gemeenten. We weten dat overgewicht een oorzaak kan zijn voor andere gezondheidsproblemen, maar we weten ook dat overgewicht vaak een gevolg is van leefstijl en sociaal economische problematiek. Het werkt dus twee kanten op, wat het ontzettend lastig maakt.”, vindt de wethouder.
Wat het aanpakken en het traceren van overgewicht nog meer lastig maakt, is het feit dat Nieuwegein zo’n gemiddelde gemeente is. “Het gemiddelde bestaat uit pieken en dalen, maar dat betekent dat een probleem als overgewicht heel diffuus is. De problemen zijn verspreid tussen wijken en bevolkingsgroepen.”, vertelt Marieke Schouten.
‘Minder eten, meer bewegen’
Alhoewel het een lastige opgave is, zal er toch wat gedaan moeten worden aan overgewicht. Overgewicht ontstaat niet van de ene op de andere dag, maar hetzelfde geldt voor de oplossing. Om wat aan overgewicht te doen, zal de levensstijl van de bevolking aangepast moeten worden. De typische ‘minder eten, meer bewegen’ regel lijkt enigszins afgezaagd, maar vertelt wel wat er moet gebeuren.
Zelfs landelijk zijn er al langere tijd discussies over het voedingsaanbod in de grote steden. Tegenwoordig kan je op elke hoek van de straat lekkere broodjes, snacks of snoepgoed halen, terwijl gezonde opties steeds minder aangeboden worden. Ook in Nieuwegein speelt de voedselindustrie een grote rol in de gezondheid van de bevolking. Maar invloed uitbrengen op de consument, kan niet altijd en is ontzettend lastig. “We proberen er natuurlijk wel wat aan te doen”, vertelt de wethouder. “Zo kijken we bijvoorbeeld naar het verbieden van fastfood rond scholen. Dat lijkt een oplossing, maar je houd altijd de supermarkt die net zo veel ongezonde dingen verkoopt”. Daarnaast kan de gemeente natuurlijk geen ketens verbieden of inwoners verplichten gezond te eten.
De andere kant van de eerder benoemde regel, is het meer bewegen in de gemeente. Als je het hebt over overgewicht wordt er namelijk vaak gekeken naar het behalen van de bewegingsrichtlijnen. Deze richtlijnen zijn landelijk opgesteld door de Gezondheidsraad en hebben tevens als doel om overgewicht te bestrijden en gezondheid te bevorderen. In Nieuwegein voldoet ruim minder dan de helft van de bevolking (zie grafiek) aan deze richtlijnen. “Het beginnen met bewegen begint al vanaf de jongste generatie. Daarom is het belangrijk om juist voor die generatie bewegen toegankelijk te maken.”, vindt Schouten. Volgens haar is het dus belangrijk om als gemeente te kijken naar de hoeveelheid speelplekken in de stad. “Als iedereen die nu jong is zich voor altijd houd aan die richtlijnen, zijn we in de toekomst snel van het overgewichtprobleem af.”
Daarentegen gaat het in het halen van de bewegingsrichtlijnen vaak mis in de oudere generaties. Onder andere voor deze doelgroep heeft Nieuwegein een goed initiatief als het gaat om bewegen. Nieuwegein beschikt over buurtsportcoaches in de vorm van Sport ID. Sport ID Nieuwegein is een initiatief dat zich richt op het bevorderen van een gezonde en actieve leefstijl. Het biedt diverse sport- en beweegactiviteiten aan voor alle leeftijden en niveaus, vaak in samenwerking met lokale partners. Buurtsportcoaches ondersteunen inwoners bij het vinden van passende activiteiten en bevorderen een gezonde leefstijl.
Een van die buurtsportcoaches is Bart de Waardt. “In de hele gemeente zijn wij een aanbieder van bewegen”, vertelt Bart. “Ook wij weten dat de cijfers er niet om liegen. Overgewicht is er en het is er teveel”. “We proberen ons overal zichtbaar te maken”, vertelt Bart. “Door verschillende activiteiten te organiseren kennen steeds meer mensen ons, en zijn er ook steeds meer mensen die in gesprek komen met ons over hun gezondheid”. Omdat Nieuwegein zo’n gemiddelde gemeente is, en het dus lastig is om een specifieke piek te zien in de omgeving, zitten de coaches van Sport ID verspreid door de hele stad. Overal in Nieuwegein kan Sport ID dus helpen men meer aan het bewegen te krijgen en daarmee te zorgen voor een stijging in het halen van de bewegingsrichtlijn.
Daarnaast werkt Sport ID ook samen met huisartsen vertelt Marieke Schouten: “Door op die manier twee partijen samen te laten werken, kunnen mensen met gezondheidsproblemen bij de huisarts dubbel geholpen worden”.
Doelen
Zoals duidelijk is moet Nieuwegein af van deze hoeveelheid overgewicht. In 2023 zijn er door de gemeente plannen opgesteld voor de gezondheid van Nieuwegeiners. In dit ‘Omgevingsprogramma Gezondheid’ staan de doelen van de gemeente over het bevorderen van een gezonde leefstijl. Dit gaat dus niet alleen over overgewicht, maar over de breedste zin van gezondheid. Echter staan er wel doelen in over de afname van overgewicht. Zo wil de gemeente in 2026 een algemene stijging in beweging, en een afname van het overgewicht van 4%. “Die 4% verandering lijkt weinig, maar is een ambitieus doel.”, vindt Marieke schouten.
