IJSSELSTEIN – Op Wereld Niet Roken Dag – een jaarlijks initiatief van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) op 31 mei – staat de aandacht voor de gevaren van roken en vapen centraal. De gemeente IJsselstein zet zich in voor een rookvrije generatie, onder meer door het instellen van rookvrije zones. Maar hoe effectief zijn deze rookvrije zones eigenlijk?
Volgens de Corona Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2022 rookt 16,6 procent van de Nederlanders van 18 jaar en ouder. In gemeente IJsselstein ligt dat percentage lager, namelijk 12 procent. Mogelijk komt dit doordat de gemeente actief inzet op hulp bij het stoppen met roken. Zo wordt een eenjarig stoppen-met-rokenprogramma volledig vergoed via de basisverzekering. Daarnaast telt IJsselstein meerdere rookvrije sportclubs, zoals hockeyclub IJsseloever.
‘Wij vinden dat roken niet meer past bij een sportvereniging. Het draait hier om sporten, niet om toeschouwers die langs de lijn roken. Daarom willen we niet dat er bij de sportvelden gerookt wordt,’ zegt Sven ten Pas, voorzitter van de hockeyclub. Er is nog een klein hoekje op het terras, buiten het zicht van de velden, waar roken is toegestaan. ‘Maar ook daar zien we dat steeds minder mensen er gebruik van maken, omdat ze de gezelligheid moeten verlaten om te gaan roken,’ aldus ten Pas.
Handhaving
Wie bij de velden een sigaret opsteekt, wordt daarop aangesproken – er wordt op de club actief gehandhaafd. Het is bovendien duidelijk aangegeven met borden en stoeptegels welke gebieden rookvrij zijn. ‘Je wordt sowieso een beetje vreemd aangekeken als je een sigaret opsteekt, zeker bij ons op de club,’ zegt ten Pas. ‘Roken is gewoon niet meer van deze tijd. Dus ik denk dat het mensen zeker ontmoedigt.’
Invloed van rookvrije zones op rookgedrag
Volgens een enquêteonderzoek geeft 18% van de ondervraagde rokers aan dat een rookvrije omgeving hen motiveert om te stoppen met roken (Gezondheidsfondsen voor Rookvrij, 2023). In hoeverre dit effect ook in IJsselstein merkbaar is, is niet bekend. Wel merkt Peter ter Horst, die al vijftien jaar werkzaam is in de verslavingszorg, een duidelijke verandering op: ‘Ik zie dat het aantal rokers in deze jaren afneemt. Ik denk dat rookvrije zones op de lange termijn een positieve invloed zullen hebben; dit was ook bij de afschaffing van nicotine-reclames op tv het geval.’
Tegelijkertijd geeft Miranda van Heusden, die buiten een sportvereniging staat te roken, aan dat de rookvrije omgeving haar rookgedrag niet direct beïnvloedt. ‘Het is vooral mijn behoefte om te roken die bepaalt of ik rook, niet zozeer de rookvrije zone zelf. Als ik in een rookvrije zone ben maar wel de behoefte voel, ga ik gewoon naar de dichtstbijzijnde plek waar roken wél is toegestaan.’ Dit laat zien dat rookvrije zones niet altijd het rookgedrag veranderen, maar wel zorgen dat niet-rokers minder snel worden blootgesteld aan tabaksrook.
Rookvrije generatie
De gemeente IJsselstein heeft rookvrije zones ingesteld om kwetsbare groepen, zoals kinderen, te beschermen tegen de schadelijke effecten van sigarettenrook. Met deze maatregelen wil de gemeente bijdragen aan een gezondere leefomgeving en het aantal rokers verminderen. Dit initiatief sluit aan bij de landelijke beweging naar een Rookvrije Generatie, die streeft naar een samenleving waarin opgroeiende kinderen niet worden blootgesteld aan tabaksrook en de verleiding om te gaan roken.
Ter Horst spreekt zich positief uit over het rookvrije beleid van de gemeente: ‘De gemeente IJsselstein heeft een actieve gemeenteraad die zich inzet voor de gezondheid van de inwoners. Ik vind de invoering van rookvrije zones een hele positieve ontwikkeling, want wat de jeugd niet ziet, daar gaat de jeugd ook niet aan beginnen.’
