NIEUWEGEIN – In 2020 stelde de rijksoverheid als doel het huishoudelijk restafval terug te brengen tot 100 kilogram per inwoner. Geen van de gemeenten die zijn aangesloten bij Reinigingsbedrijf Midden Nederland (RMN) heeft dit doel gehaald. Nieuwegein wijkt hier met gemiddeld 206,3 kilo restafval per persoon in 2023 het meest van af. Wat verklaart de hoge hoeveelheid restafval per inwoner in Nieuwegein?

Huishoudelijk restafval is het deel van het afval dat overblijft nadat alle herbruikbare of recyclebare materialen zoals papier, glas, GFT (groente-, fruit- en tuinafval) en PMD (plastic, metaal en drinkpakken) eruit zijn gehaald. Voorbeelden van huishoudelijk restafval zijn stofzuigerzakken, theezakjes en vervuilde verpakkingen met etensresten.

Plastic scheiden
Een mogelijke verklaring voor de hoge huishoudelijk restafvalcijfers in Nieuwegein is dat de gemeente werkt met nascheiding. Dat betekent dat de afvalverwerker het PMD-afval achteraf uit het restafval haalt. Inwoners hoeven hun PMD dus niet apart aan te bieden, maar mogen het gewoon bij het restafval gooien.

Tot 2021 geleden werd PMD nog wel apart ingezameld, maar daar is de gemeente mee gestopt. ‘We merkten dat het scheiden met een plastic zak voor veel mensen lastig was, waardoor het niet goed gebeurde,’ vertelt Rien van Keulen, vicefractievoorzitter en raadslid van GroenLinks. ‘Daardoor was het plastic dat werd ingezameld vaak niet bruikbaar om te recyclen. Dat vonden we zonde.’

De meningen onder inwoners van Nieuwegein over deze verandering zijn verdeeld. ‘Ik was eigenlijk wel voorstander van het scheiden van plastic,’ zegt Yvonne Valk. ‘Veel producten zijn van plastic of zitten in plastic verpakt. Maar nu dit allemaal in mijn restafvalzak gaat, zit die veel sneller vol.’

Hilde Zevenbergen, die milieuwetenschappen heeft gestudeerd, vertelt: ‘Hoewel ik redelijk milieubewust ben, kan me voorstellen dat het verdwijnen van de aparte PMD-inzameling ervoor zorgt dat de bewustwording om afval te scheiden bij mensen afneemt.’

Kosten zijn een drempel
Volgens van Keulen zouden deze hoge cijfers ook kunnen komen doordat er in Nieuwegein veel verhuisbewegingen zijn. ‘De stad groeit, waardoor veel mensen verhuizen en daarbij veel spullen weggooien,’ legt hij uit. Inwoners kunnen hun afval naar de milieustraat brengen en er is ook een ophaalservice die vooraf het ophalen geboekt kan worden. Hiervoor moet er wel tien euro betaald worden, wat volgens Zevenbergen en Valk een drempel kan zijn voor sommige inwoners van Nieuwegein.

RMN-gemeenten
Het is opvallend dat van de zes gemeenten die zijn aangesloten bij het RMN, Nieuwegein al jarenlang met afstand de hoogste hoeveelheid huishoudelijk restafval per inwoner heeft.

RMN is een gemeenschappelijke regeling tussen de gemeenten Baarn, Bunnik, IJsselstein, Nieuwegein, Soest en Zeist. Het bedrijf biedt maatwerk bij de inzameling van grondstoffen en restafval, waardoor gemeenten zelf kunnen bepalen welke diensten zij afnemen. Nieuwegein kiest er bijvoorbeeld voor om wel grondstoffen in te zamelen, maar geen aparte PMD-inzameling te faciliteren. Andere RMN-gemeenten maken andere keuzes, wat bij hen leidt tot lagere cijfers voor het huishoudelijk restafval.

Gemeente
De oorzaak van deze hoge cijfers ligt deels bij de gemeente. ’De gemeente zou beter kunnen voorlichten over hoe we ons afval beter kunnen scheiden, bijvoorbeeld door het gebruik van een afvalscheidingswijzer,’ vertelt Valk. Zo’n afvalscheidingswijzer helpt inwoners precies te bepalen welk afval in welke container hoort, waardoor materialen beter gerecycled kunnen worden. Daarnaast moeten ook de inwoners van Nieuwegein hun verantwoordelijkheid nemen en de adviezen van de gemeente opvolgen.

De gemeente is zich bewust van de hoge hoeveelheid huishoudelijk restafval per inwoner en heeft geprobeerd dit te verminderen met het Grondstoffeninzamelplan 2021-2024. In dit plan stond het verminderen van restafval per inwoner centraal, net als het beter scheiden van grondstoffen. In deze periode zijn ondergrondse containers geplaatst bij hoogbouw (flats en appartementen), zodat alle inwoners van Nieuwegein de mogelijkheid hebben om GFT-afval gescheiden in te zamelen.

In de komende jaren wil de gemeente zich inzetten voor het vergroten van de bewustwording rondom afvalscheiding. Dit gebeurt onder andere door het organiseren van communicatiecampagnes over verschillende grondstofstromen, zoals groenafval, kleding, luiers en andere recyclebare materialen. Deze plannen zijn aangekondigd in het Omgevingsprogramma Circulaire Stad Nieuwegein 2025-2028.