Afgelopen donderdagavond 2 oktober was er in de Bibliotheek van Nieuwegein een bijeenkomst om aandacht te vragen voor hart- en vaatziekten bij vrouwen. Pas sinds enkele jaren wordt er serieus onderzoek gedaan naar het herkennen en behandelen van hartproblemen bij vrouwen, terwijl daar bij mannen al veel langer aandacht voor is. Clair van Baal, fysiotherapeut in Nieuwegein, was een van de sprekers.
Hoe komt het dat hartproblemen bij vrouwen zo lang onderbelicht zijn gebleven?
‘Vroeger deden we eigenlijk alleen maar onderzoek naar mannen. Dus naar mannen van middelbare leeftijd die wit waren. Op basis daarvan zijn ongeveer alle medische onderzoeken gedaan. Tegenwoordig zien we dat er steeds meer gendergelijkheid is, maar ook dat er meer budget beschikbaar komt om niet alleen onderzoek te doen op de gegeneraliseerde mannelijke populatie. De vrouw speelt dus ook een belangrijke rol in wetenschappelijk onderzoek. Dat is eigenlijk best wel vreemd, maar het is wel de realiteit.’
Zijn er volgens u verschillen in leefstijl die kunnen verklaren waarom hartproblemen bij mannen en vrouwen anders verlopen?
‘Wat we zien, is dat vrouwen veel meer ballen in de lucht moeten houden en vaker het gevoel hebben dat van alles moeten. Ze hebben naar onze ervaring relatief veel meer last van problemen die ze ervaren door stress. Uiteraard zijn een hoge bloeddruk, cholesterol, drinken, roken, gezond eten en goed slapen voor iedereen belangrijk, maar we zien dat stress en het gevoel dat mensen wat ‘’moeten’’ bij vrouwen veel meer invloed hebben op het ontstaan of ervaren van hartproblemen dan bij mannen.’
Wat zouden vrouwen zelf kunnen doen om hun risico op hartproblemen te verlagen?
‘Het is vooral belangrijk om te zorgen voor een gezonde leefstijl met een goede balans tussen belasting en belastbaarheid. Dat klinkt misschien wat suf, maar het betekent eigenlijk dat je niet meer van jezelf vraagt dan dat je aankan. En zeker bij vrouwen zien we dat ze vaak meer ballen in de lucht houden dan mannen, hoe graag we ook vrij willen denken en geëmancipeerd willen zijn.’
Kan het risico op hartproblemen ook erfelijk zijn?
‘Jazeker. Op het moment dat de moeder een ongezonde leefstijl heeft, krijgt het kind direct een bepaald genenpatroon mee. Los van de genen die er al zijn, neemt het kind ook een deel van de leefstijl gewoonten van de moeder over, zelfs al vóór de geboorte.’
Als je erfelijk belast bent, kun je daar dan nog iets aan doen?
‘Absoluut! Hoe gezondere keuzes je maakt als ouder, vooral op het gebied van voeding, beweging en stress, hoe kleiner de kans dat je kind daar last van krijgt, zeker als het erfelijk belast is. Dat betekent dus niet dat je sowieso een hartinfarct zult krijgen. Ik vind het ook belangrijk om te benadrukken dat je er vooral niet bang voor hoeft te zijn. Als we van tevoren weten welke risico’s we allemaal lopen, zouden we voor heel veel dingen bang kunnen zijn. Dat is zonde. Op jonge leeftijd ben je afhankelijk van je omgeving en je ouders of verzorgers, maar naarmate je ouder wordt en zelf beslissingen maakt, krijg je steeds meer grip op je eigen gezondheid.’
Hoe draagt u als fysiotherapeut zelf bij aan vroegsignalering en preventie van hartproblemen bij vrouwen? Worden er preventieprogramma’s hier in Nieuwegein aangeboden?
‘Jazeker. In het Sint-Antonius Ziekenhuis én binnen onze eigen praktijk wordt hartrevalidatie aangeboden. We hebben meerdere praktijken die gericht zijn op gezondheid of fysiotherapeutische hartrevalidatieprogramma’s. Die zijn bij voorkeur multidisciplinair. Dus niet alleen met de fysiotherapeut, maar ook bijvoorbeeld de ergotherapeut, diëtist, of psycholoog. Maar goed, zelfredzaamheid is toch uiteindelijk het belangrijkste en tevens het moeilijkste, omdat we elke dag verleid worden met allerlei dingen die niet zo gezond voor ons zijn. Dus dat behoeft een stukje volhardendheid.’
