Tijdens de uitzending van 1 vandaag op 9 november jongstleden werd de klimaattop behandeld. Hierbij werd benoemd dat belastinggeld dat belastingontduiking harder aangepakt kan worden en gebruikt kan worden om de klimaatdoelen te behalen. Volgens de persoon die dit inbrengt wordt er jaarlijks een bedrag van 500 miljard aan belasting ontweken.
“De nieuwe Amerikaanse regering heeft weinig op met klimaatbeleid en samenwerking op dat gebied. Dus of dat bedrag van duizend miljard dollar aan financiering en schadevergoeding voor arme landen er ook komt? Dat is heel veel geld, maar dat geld is er wel want ActionAid werkt ook heel erg veel als het gaat om eerlijke belastingen. En als je kijkt naar bijvoorbeeld alleen al belastingontwijking wereldwijd gaat er bijna 500 miljard aan verloren. Dus deze top is echt belangrijk dat er nu echt gewoon genoeg geld komt gebaseerd op wat er nodig is. Want de reden dat het bedrag oploopt is ook omdat er natuurlijk in de afgelopen jaren niet genoeg gedaan is.” (bron: 1 Vandaag)
Klopt het wel dat er 500 miljard dollar aan belasting wordt ontweken?
Volgens een rapport uit 2023 van het Tax Justice Network, een onderzoeksbureau dat onderzoek doet naar en strijd voor eerlijke belastingsystemen wel. In het rapport genaamd State of Tax Justice 2023 staat vermeld dat er in dat jaar in totaal 480 miljard dollar aan belasting is ontweken door bedrijven (311.5 miljard) en door rijke individuen (118.9 miljard.)
De cijfers
Nederland wordt ook vaak gezien als belastingparadijs. Dit blijkt ook wanneer je kijkt naar de cijfers uit het onderzoek. Nederland draagt 12.27% bij aan het wereldwijde belastingverlies, dit is een bedrag van bijna 59 miljard dollar dat via Nederland ontweken wordt. Van dit bedrag wordt 50.5 miljard dollar door bedrijven via Nederland ontweken en 8.3 miljard wordt door rijke individuen via Nederland ontweken. Alleen via Groot-Brittannië wordt meer belasting ontweken, namelijk 12.83% van het totale bedrag van 480 miljard. Dit komt neer op 61.6 miljard dollar. Europa is met 49.19% van het bedrag überhaupt koploper wanneer het gaat om belastingontduiking, het Caribisch gebied volgt op afstand met 20,63% van het bedrag. Het land dat het meeste last heeft van belastingontduiking zijn de Verenigde Staten. In dit land ging in 2023 177.2 miljard dollar verloren.
Kritiek op de cijfers
Niet iedereen neemt de gepresenteerde cijfers in het rapport zomaar voor waar aan. Peter Kavelaars, hoogleraar fiscale economie aan de Erasmus Universiteit, benadrukt dat het lastig is om de cijfers te verifiëren. Volgens hem worden de berekeningen in het rapport gebaseerd op de commerciële winsten, terwijl belasting wordt berekend over de fiscale winsten van een bedrijf.
“Over het algemeen zijn de verschillen tussen fiscale en commerciële winst aanzienlijk, hoewel dit per bedrijf sterk kan variëren,” stelt Kavelaars. “Deze verschillen zijn echter niet openbaar; ze zijn alleen bekend bij het bedrijf zelf en de belastingdienst. Omdat de fiscale cijfers niet beschikbaar of te achterhalen zijn, kan ik niet objectief beoordelen of de beweringen in het rapport kloppen. Maar gezien de substantiële verschillen tussen fiscale en commerciële winstbepaling, lijkt het genoemde bedrag van 500 miljard mij echter niet realistisch.”
Wie zijn Tax Justice Network?
Tax Justice Network is een onafhankelijk onderzoeksbureau dat onderzoek doet naar eerlijke belastingsystemen en belastingontwijking van individuen maar vooral van de grote bedrijven. De organisatie is ook in Nederland actief onder de naam Tax Justice NL, “Tax Justice Nederland is een netwerk van acht Nederlandse maatschappelijke organisaties en vakbonden (zie onder) actief op het gebied van belastingen. Het zet zich in voor een mondiaal eerlijk belastingsysteem en pleit voor meer transparantie van bedrijven en overheden. Tax Justice is aangesloten bij de Global Alliance for Tax Justice en Tax Justice Europe.” (taxjustice.nl)
De organisaties zijn ook aangesloten bij de Europese organisatie taxobservatory, dit is een algemeen onderzoeksbureau georganiseerd vanuit de Europese Unie gericht op onderzoeken naar het efficiënt, modern en eerlijk verkrijgen van belastinggelden.
Conclusie:
Het cijfer van 500 miljard kan kloppen wanneer de berekening gedaan is over de commerciële winsten van een bedrijf. Belasting wordt alleen geheven over de fiscale winst van een bedrijf en die cijfers worden niet bekend gemaakt. Hierdoor is het niet met zekerheid te zeggen of het genoemde bedrag klopt.
