De Groenlandse bevolking is naar de stembus gegaan. Een duidelijk signaal is afgegeven: het politieke landschap op verandert drastisch. De sociaalliberale oppositiepartij Demokraatit kwam verrassend als grootste partij uit de bus met 29,9 procent van de stemmen.
De winst van Demokraatit en de sterke stijging van de populistische partij Naleraq (van 12 naar 24,5 procent) tonen een politieke verschuiving in Groenland. Beide partijen steunen onafhankelijkheid, maar met een verschillende aanpak. Waar Naleraq pleit voor een hardere breuk met Denemarken en een nauwere samenwerking met de Verenigde Staten, kiest Demokraatit voor een meer gematigde, economische weg.
De regeringspartijen Inuit Ataqatigiit en Siumut leden zware verliezen. Samen haalden ze slechts 36 procent van de stemmen, een forse terugval ten opzichte van de 66,1 procent in 2021. Dit toont aan dat kiezers ontevreden zijn over de koers van de afgelopen jaren en verandering willen. “Deze verkiezingen een duidelijk signaal geven aan zowel de Groenlanders zelf als aan de buitenwereld: men is klaar met de status quo”, aldus Hoogleraar Scandinavische taal en cultuur Henk van der Liet.
Gevolgen en geopolitieke druk
De verkiezingsuitslag heeft gevolgen voor de relatie met Denemarken, dat jaarlijks 500 miljoen euro aan subsidies geeft, goed voor de helft van de Groenlandse overheidsbegroting. Dit financiële aspect blijft een belangrijk punt in het onafhankelijkheidsdebat. Van der Liet benadrukt dat de economische realiteit een grote uitdaging blijft. Groenland is nog niet financieel zelfvoorzienend en zal slimme onderhandelingen moeten voeren om niet in een nieuwe afhankelijkheidsrelatie te belanden.
De Amerikaanse invloed op Groenland is al voelbaar. Voormalig president Donald Trump liet in 2019 tijdens zijn eerste termijn weten, Groenland te willen kopen wat destijds tot politieke opschudding leidde. Trump blijft druk uitoefenen met beloften van investeringen en strategische samenwerking. Universitair docent American Studies Jack Thompson zegt dat “Trump ziet Groenland als een sleutel tot Amerikaanse dominantie in de Arctische regio, vanwege de strategische ligging en de rijke grondstoffen. Zijn benadering is typisch voor zijn onderhandelingsstijl: eerst een radicale eis stellen en vervolgens zoeken naar een gunstige deal”.
Toekomst en coalitievorming
Demokraatit zal een coalitie moeten vormen, maar de keuze van partners is niet eenvoudig. Naleraq heeft een significant andere visie op onafhankelijkheid en een samenwerking met de regeringspartijen Inuit Ataqatigiit of Siumut lijkt politiek ingewikkeld.
De komende maanden zullen cruciaal zijn voor Groenland. De nieuwe politieke wind betekent dat de onderhandelingen met Denemarken steviger zullen worden, terwijl internationale spelers zoals de Verenigde Staten en Canada hun invloed proberen uit te breiden. De roep om onafhankelijkheid wordt luider, maar de realiteit vereist strategie. Zoals Van der Liet opmerkt: “Een zelfstandig Groenland is een mooi ideaal, maar het moet ook een realistische toekomst hebben”.
Beluister hier de audioreportage
