Bewering 

‘Vasten tijdens de ramadan is gezond en kan leiden tot een sterkere darmbarrière.’ 

Oordeel 

Gedeeltelijk waar 

Bron van de bewering 

De bewering dat vasten tijdens de ramadan de darmbarrière kan versterken, is gebaseerd op uitspraken van Maikel Peppelenbosch, hoogleraar maag-, lever- en darmziekten aan het Erasmus MC. In onder andere een artikel van het Algemeen Dagblad op 27 februari 2025 stelt hij dat vasten positieve effecten heeft op de darmgezondheid, mede doordat het de samenstelling van darmbacteriën beïnvloedt. 

Onderzoek naar de effecten van vasten op de darmbarrière 

Peppelenbosch heeft onderzoek gedaan naar de effecten van vasten op het lichaam. In zijn studie, gepubliceerd in The American Journal of Clinical Nutrition, onderzocht hij hoe de ramadan de gezondheid beïnvloedt. Voor dit onderzoek volgde hij in 2016 en 2018 een groep mensen die deelnam aan de ramadan. 

Zijn bevindingen tonen aan dat de samenstelling van darmbacteriën tijdens het vasten verandert. Met name het aantal butyraat-producerende bacteriën in de darmen neemt toe. Butyraat is een vetzuur dat helpt bij het versterken van de darmbarrière, het reguleren van de bloedsuikerspiegel en het verminderen van ontstekingen. Deze bacteriën kunnen overleven op het slijm dat door de darmwand wordt geproduceerd en worden dominant in de darmen tijdens periodes van vasten. 

Waarom butyraat belangrijk is 

De toename van butyraat-producerende bacteriën tijdens het vasten heeft verschillende positieve effecten op de darmgezondheid. Butyraat stimuleert de aanmaak van darmwandcellen, wat ervoor zorgt dat de darmbarrière steviger en minder doorlaatbaar wordt. Dit helpt voorkomen dat schadelijke stoffen en bacteriën in de bloedbaan terechtkomen. Daarnaast heeft butyraat ontstekingsremmende eigenschappen. Het helpt het immuunsysteem om schadelijke immuunreacties in de darmen te onderdrukken, wat kan bijdragen aan een betere algehele darmgezondheid. Een goed functionerende darmbarrière kan bovendien bescherming bieden tegen verschillende darmgerelateerde aandoeningen, zoals het prikkelbare darmsyndroom (PDS) en chronische darmontstekingen, waaronder de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa

Risico’s en nuance volgens de diëtist 

Diëtist Julienne de Ruiter benadrukt net als Peppelenbosch dat vasten kan bijdragen aan een betere darmgezondheid, maar waarschuwt voor nuance: ‘Vasten kan zeker een positief effect hebben op de darmgezondheid, maar dit effect is niet blijvend. Zodra iemand weer een normaal eetpatroon volgt, verdwijnen deze bacteriële veranderingen binnen enkele weken’ 

Uit het onderzoek van Peppelenbosch blijkt ook dat de positieve veranderingen in de darmbacteriën ongeveer twee weken na het begin van de ramadan zichtbaar werden. Echter waren deze effecten een maand na het Suikerfeest weer verdwenen. Dit wijst erop dat de voordelen van vasten tijdelijk zijn en mogelijk herhaald moeten worden om langdurig effect te behouden. 

Daarnaast speelt het voedingspatroon tijdens de niet-vastende uren een cruciale rol. De Ruiter benadrukt dat wat men eet na zonsondergang minstens zo belangrijk is als het vasten zelf. Volgens haar kan een ongezond eetpatroon de voordelen van vasten grotendeels ongedaan maken: ‘Als mensen tijdens de iftar en sahur vooral bewerkte voedingsmiddelen, suikerrijke dranken en vet eten consumeren, kunnen de positieve effecten van vasten volledig verdwijnen.’ 

 Vasten niet voor iedereen geschikt 

Bovendien is vasten niet voor iedereen zonder risico’s. ‘Voor een aantal groepen in de maatschappij is vasten minder geschikt. Denk aan mensen met diabetes, een lage bloeddruk of bepaalde maag-darmproblemen. Voor hen kan het juist nadelige effecten hebben. Zo raden wij hen altijd aan om met een van onze diëtisten of een arts te overleggen voordat ze aan vasten beginnen’ aldus diëtist Julienne de Ruiter. 

Conclusie 

Het is wetenschappelijk aangetoond dat vasten tijdens de ramadan een tijdelijk positief effect kan hebben op de darmbarrière, voornamelijk door de toename van butyraat-producerende bacteriën. Echter verdwijnen deze effecten wanneer het normale eetpatroon wordt hervat, en de gezondheidsvoordelen hangen sterk af van de voedingskeuzes tijdens de niet-vastende uren. Daarnaast is vasten niet voor iedereen geschikt. Voor mensen met bepaalde gezondheidsproblemen, zoals ondergewicht en mensen die medicijnen gebruiken, kan het juist risico’s met zich meebrengen. Daarom wordt de claim beoordeeld als gedeeltelijk waar.