Bewering:
“Uit onderzoek na onderzoek blijkt dat een ruime meerderheid van de Nederlanders wil dat wietteelt gereguleerd wordt”.
Deze factcheck is geschreven op 20-03-2025 met kennis van dat moment.
Oordeel:
Deels waar
Bron van bewering:
Deze bewering komt van Tweede Kamerlid Joost Sneller van D66. Zijn claim werd gemaakt tijdens het plenaire debat in de Kamer op 11 maart. Het debat ging deels over het Experiment Gesloten Coffeeshopketen (de wietproef) en de uitvoering ervan. Maar klopt zijn bewering?
Maar eerst: wat is de ‘wietproef’ nou eigenlijk? De wietproef, officieel het Experiment Gesloten Coffeeshopketen, is een door de overheid opgezet experiment waarin de teelt, en levering van cannabis aan coffeeshops wordt gereguleerd. Want zo is de situatie nu: in Nederland mogen coffeeshops wiet verkopen, maar de inkoop ervan is illegaal, wat leidt tot criminaliteit en een oncontroleerbare achterdeur. De proef is bedoeld om te onderzoeken of legale teelt en distributie deze problemen kunnen verminderen. De proef gaat in werking op 7 april, in tien Nederlandse gemeenten.
Het ‘onderzoek na onderzoek’
Uit de JenV Monitor, uitgevoerd door I&O Research in opdracht van het Ministerie van Justitie en Veiligheid, blijkt dat 59% van de Nederlanders voor legalisering van wiet en hasj is. Daarnaast vindt 45% van de Nederlanders het gebruik van cannabis acceptabel. Voorstanders van legalisering noemen als belangrijkste redenen betere regulering van drugsgebruik (77%) en het tegengaan van drugscriminaliteit (72%). Toch gaat deze enquête niet specifiek in op de vraag of Nederlanders vóór de regulering van de wietteelt zijn.
Andere rapporten, zoals de Nationale Drug Monitor en de Voormeting van het Experiment Gesloten Coffeeshopketen, bieden een inzicht in drugsgebruik en coffeeshopbeleid, maar meten ook niet expliciet de steun voor gereguleerde wietteelt. Dit betekent dat de claim van Kamerlid Sneller niet direct wordt ondersteund door de beschikbare onderzoeken.
Mitsen en maren
Daarnaast zijn er wat kanttekeningen te plaatsen, vindt ook hoogleraar survey-methodologie Jelke Bethlehem van de Universiteit Leiden. Volgens hem is het onderzoek van de JenV Monitor betrouwbaar, maar heeft het enkele ‘zwakke punten’. Zo wordt de steekproef getrokken uit een online webpanel, wat kan leiden tot zelfselectiebias: “dit betekent dat niet iedereen evenveel kans heeft om mee te doen aan het onderzoek. Alleen mensen die zichzelf aanmelden voor een online vragenlijst, worden ondervraagd. Dit betekent dat bepaalde groepen in de samenleving over- of ondervertegenwoordigd kunnen zijn”, aldus Betlehem. Bovendien is de representativiteit van de steekproef niet ‘volledig’ aangetoond, en ontbreekt een analyse van non-respons: dit is het deel van de mensen die voor een onderzoek is uitgenodigd, maar niet reageert of weigert mee te doen. Hierdoor is het niet zo duidelijk in hoeverre de resultaten een volledig beeld van de Nederlandse bevolking geven. Bethlehem wijst er verder op dat de enquête geen onzekerheidsmarge vermeldt, waardoor het preciezer lijkt dan het eigenlijk is.
Conclusie
Op basis van de beschikbare gegevens kan dus niet met volle zekerheid worden gezegd dat een ‘ruime meerderheid’ van de Nederlanders specifiek vóór gereguleerde wietteelt is. Echter, blijkt wel uit peilingen dat een meerderheid voor de ‘completere’ legalisering van cannabis is, wat indirect steun zou kunnen duiden voor regulering van de wietteelt. Omdat er geen onderzoek is dat expliciet vraagt naar steun voor gereguleerde wietteelt, beoordelen we de uitspraak als: deels waar.
