“80 procent van de illegale migranten blijft in de EU rondzwerven,” stelde Europarlementariër Sander Smit (BBB) bij WNL Op Zondag. Maar klopt dit cijfer wel? De claim blijkt oncontroleerbaar, omdat de onderliggende data niet rekening houdt met een aantal factoren en bovendien verouderd is.
Context van de bewering
Om het cijfer te kunnen controleren, is het belangrijk eerst de uitspraak goed te begrijpen. Wat wordt er precies bedoeld met “illegale migranten” en “blijven rondzwerven” in deze context? In de uitzending van WNL Op Zondag werd Europarlementariër Sander Smit (BBB) geïnterviewd over een streng voorstel van de Europese Commissie om uitgeprocedeerde asielzoekers uit de EU te plaatsen. In de context van het nieuwe Terugkeervoorstel verwijst de 80 procent dus naar uitgeprocedeerde asielzoekers die na hun afwijzing Europa niet verlaten, zo verduidelijkte Sander Smit aan de redactie van OnAir.
Cijfers bron
Smit wijst de redactie erop dat het cijfer door de Europese Commissie is vastgesteld in een publicatie van 11 maart 2025. Daarin stelt de Commissie dat de terugkeerpercentages in de hele EU momenteel ongeveer 20 procent bedragen. Ook verwijst Smit naar de bijbehorende press release. Onderaan die pagina staat een link naar de latest statistics.
Die cijfers zijn afkomstig van Eurostat, het statistiekbureau van de Europese Unie. Het gaat hierbij om data van vorig jaar. In het derde kwartaal van 2024 kregen 112.335 mensen van buiten de EU het bevel om een EU-land te verlaten. Van hen zijn 27.740 personen daadwerkelijk uitgezet naar een land buiten de EU. Dit betekent dat 24,7 procent is teruggekeerd en dat 75,3 procent in de EU bleef.
Belangrijke factoren
Er zitten echter een aantal mitsen en maren aan deze cijfers. Eurostat noemt zelf al een aantal beperkingen in hun data. Zo is er geen directe link tussen het aantal mensen dat een terugkeerbevel krijgt en het aantal dat uiteindelijk vertrekt. Dit komt doordat iemand bijvoorbeeld pas maanden later wordt uitgezet. Bovendien worden sommige groepen, zoals asielzoekers die naar een ander EU-land worden overgeplaatst (Dublin-transfers) en alleenstaande minderjarigen, niet altijd meegenomen in de cijfers. Ook gebruiken EU-landen verschillende manieren om terugkeergevallen te registreren, waardoor de cijfers lastig te vergelijken zijn.
Volgens migratie-expert Mieke Kox van de Erasmus Universiteit heeft Eurostat de meest complete cijfers, voor zover mogelijk is. Er is een grote groep mensen van wie niet te controleren is of ze de EU hebben verlaten. “Er is een grote groep waarvan het vertrek niet aantoonbaar is,” zegt de professor. “We weten simpelweg niet precies wat er met hen gebeurt. Sommige van hen keren mogelijk terug naar hun herkomstland, maar een groot deel blijft waarschijnlijk in de EU en verblijft daar zonder verblijfsvergunning.”
Ook Jeroen Doomernik, migratie-onderzoeker en hoofddocent Politicologie aan de Universiteit van Amsterdam, heeft zijn bedenkingen bij de cijfers. “Eurostat moet in zekere mate schattingen gebruiken,” legt hij uit. “Maar het is eigenlijk niet controleerbaar.”
De experts zien de claim van de Europarlementariër dan ook als een manier van beeldvorming in de media. “Cijfers kunnen op deze manier geframed worden en gebruikt worden aan beide kanten van het politieke spectrum,” stelt Mieke Kox.
Conclusie
De claim van Sander Smit dat “80 procent van de illegale migranten in de EU blijft rondzwerven” is oncontroleerbaar. De meest recente cijfers van Eurostat zijn uit 2024 en tonen aan dat 75,3 procent in de EU bleef, niet 80 procent. Bovendien houden de cijfers geen rekening met belangrijke factoren zoals verschillende registratiemethoden van EU-landen en het feit dat het vertrek van veel afgewezen asielzoekers niet aantoonbaar is. Daarom kan deze bewering niet als feitelijk juist worden beschouwd.
