Tijdens het tweeminutendebat over Openbaar vervoer en taxi op 9 april 2025 diende Kamerlid Olger van Dijk (NSC) een motie in. Hij zei dat het aantal geweldsincidenten tegen NS-medewerkers in 2024 met vijf procent is gestegen en pleitte daarom voor het beschikbaar stellen van bodycams aan hoofdconducteurs, op vrijwillige basis. Volgens hem kunnen bodycams niet alleen helpen bij opsporing, maar ook een afschrikwekkend effect hebben. 

Maar hoe stevig is die claim? Klopt die stijging van vijf procent eigenlijk wel? En wat is de context van deze cijfers? 

Bewering: Is het aantal geweldsincidenten tegen NS-medewerkers in 2024 daadwerkelijk met 5% toegenomen?

Wat de officiële cijfers zeggen 

De bewering over de stijging van agressie komt overeen met gegevens uit het NS Jaarverslag 2024. Daarin staat dat het aantal zogeheten A-categorie-incidenten, de ernstigste vorm van agressie, is toegenomen van 1.042 in 2023 naar 1.095 in 2024. Dat komt neer op een stijging van vijf procent. Volgens NS zijn de cijfers uit het jaarverslag afkomstig uit hun eigen registratiesysteem en wordt het gecontroleerd door een onafhankelijke accountant. 

Oscar van Elferen, woordvoerder Veiligheid & Service bij NS, bevestigt de cijfers. ‘Het klopt inderdaad dat het aantal incidenten in 2024 met 5% is gestegen ten opzichte van 2023. Tegelijk zien we dat het aantal incidenten in de trein is gedaald, terwijl het aantal op stations juist is gestegen,’ nuanceert hij. 

Regelmatig in de media 

Niet alleen NS zelf ziet een stijging. Ook media als NU.nl, Het Parool en Hart van Nederland, schreven afgelopen tijd regelmatig over het toenemende geweld in het openbaar vervoer. In die berichten gaat het over personeel dat wordt bedreigd, bespuugd of fysiek aangevallen. NS-medewerkers vertellen in interviews dat ze zich onveiliger voelen dan voorheen, en sommigen durven na een incident zelfs niet meer terug de trein op.  

Daarnaast slaan vakbonden als Christelijk Nationaal Vakverbond (CNV) alarm over de toename van geweld tegen NS-personeel. Volgens hen is het ‘absurd’ dat gemiddeld bijna elke dag een medewerker fysiek letsel oploopt tijdens het werk. Ze vinden dat er stevige maatregelen moeten komen, vooral op stations als er evenementen zijn. Daarbij stellen ze voor om bodycams of zelfs wapenstokken in te zetten als voorzorgsmaatregel. 

Wat valt er onder ‘agressie’? 

Niet elk incident telt even zwaar mee. Alleen de zogeheten A-categorie wordt meegenomen in de officiële agressiecijfers. ‘Daaronder valt fysieke en verbale agressie, dreigingen en bijvoorbeeld spugen,’ legt Van Elferen uit. ‘Een grote mond valt hier niet onder.’ 

Deze meldingen worden doorgaans gedaan door de medewerkers zelf bij de NS-veiligheidscentrale. ‘Ook omdat we op basis van zo’n melding actie moeten ondernemen,’ zegt hij. 

De verschuiving: van trein naar station 

Hoewel het aantal incidenten in de trein iets daalde (van 458 in 2023 naar 438 in 2024), is er op stations juist een forse stijging te zien: van 581 naar 655 incidenten. Dat komt neer op een toename van ruim twaalf procent op stations. De totale stijging over de hele linie blijft daardoor op vijf procent hangen. 

Volgens Van Elferen is de oorzaak van de toename deels maatschappelijk. ‘Sinds corona zien we een stijging in het aantal incidenten jegens collega’s. Het lijkt erop alsof Nederland een korter lontje heeft gekregen,’ zegt hij. ‘Er is sprake van een verharding in de maatschappij waar niet alleen mijn collega’s last van hebben, maar ook hulpverleners, supermarktmedewerkers en personeel in het ziekenhuis.’ 

De impact op het NS-personeel 

Volgens Van Elferen laat agressie diepe sporen na. ‘Dat verschilt per geval en per persoon natuurlijk. Maar je kan je voorstellen dat fysieke agressie, een collega die bijvoorbeeld een klap heeft gekregen, grote impact heeft op mijn collega’s’. De incidenten raken medewerkers niet alleen fysiek, maar ook mentaal. Soms leidt dat tot uitval of een gevoel van onveiligheid, zelfs bij het uitvoeren van dagelijkse werkzaamheden. 

Wat doet de NS om medewerkers te beschermen? 

Om agressie terug te dringen, zet NS zwaar in op preventie en veiligheid. ‘We nemen veel maatregelen,’ zegt Van Elferen. ‘We zetten ons veiligheidspersoneel steeds meer data gedreven in op de plekken waar ze ook het meest nodig zijn’. Daarnaast neemt NS meer boa’s aan, zijn er duizenden beveiligingscamera’s op stations en in treinen geplaatst, en worden op sommige stations ingangscontroles gehouden of bepaalde ingangen gesloten. ‘We hebben opleidingen aangepast om onze collega’s weerbaarder te maken’, voegt hij daaraan toe. 

Tegelijkertijd geeft NS aan dat het hier de grenzen van zijn verantwoordelijkheid begint te raken. ‘Het is een maatschappelijk probleem wat NS niet kan oplossen’, benadrukt Van Elferen. ‘We zijn daarover in gesprek met de overheid en politiek, bijvoorbeeld voor meer bevoegdheden voor ons veiligheidspersoneel’ aldus Oscar van Elferen, NS- woordvoerder Veiligheid & Service. 

Conclusie 

De claim van Kamerlid Van Dijk klopt: het aantal ernstige agressie-incidenten tegen NS-medewerkers is in 2024 met vijf procent gestegen ten opzichte van het jaar ervoor. De stijging wordt bevestigd door NS en onderbouwd met cijfers uit het gecontroleerde jaarverslag. Hoewel het aantal incidenten in de trein iets is gedaald, is het aantal op stations aanzienlijk gestegen. De motie om bodycams beschikbaar te stellen aan hoofdconducteurs sluit, daarmee aan bij reële zorgen over veiligheid in het openbaar vervoer. Binnenkort wordt duidelijk of die bodycams er daadwerkelijk gaan komen. 

Oordeel: Waar