Bewering

‘Door het hele land dreigt ongeveer 10% van het regionale openbaar vervoer te verdwijnen.’

Oordeel

Grotendeels waar

Bron van de bewering

Tijdens het Tweede Kamerdebat op woensdag 9 april 2025 over het burgerinitiatief voor publiek, toegankelijk en gratis openbaar vervoer, uitte Kamerlid Habtamu de Hoop (GL-PvdA) zijn zorgen over de toekomst van het regionale ov. Hij claimde: ‘Door het hele land dreigt ongeveer 10% van het regionale openbaar vervoer te verdwijnen.’

Geen bron in het debat, maar wel bewijs in rapport OV-NL

Tijdens het Kamerdebat noemde Habtamu de Hoop geen specifieke bron voor zijn uitspraak, maar er bestaat wel degelijk onderbouwing. In november 2023 publiceerde branchevereniging OV-NL een rapport waarin staat dat het openbaar vervoer in Nederland vanaf 2025 flink onder druk komt te staan. Door veranderingen in de afspraken tussen het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en de ov-bedrijven (het zogeheten SRP-contract), ontvangen alle ov-concessiehouders samen ongeveer 225 miljoen euro minder van het Rijk. Dit komt neer op een forse bezuiniging op het studentenreisproduct en, vanaf 2026, ook op andere ov-gelden (zoals de BDU-middelen).

Volgens OV-NL betekent dit concreet dat het ov in Nederland vanaf 2025 structureel minder geld heeft om bussen, trams en treinen te laten rijden. Als er niets verandert, moeten er landelijk naar schatting 1,6 miljoen dienstregelingsuren worden geschrapt—dat is ruim 10 procent minder dan in 2024 en zelfs 20 procent minder dan in 2019.

Experts bevestigen: “Het klopt grosso modo – misschien zelfs meer”

De inschatting van 10 procent wordt bevestigd door meerdere mobiliteitsexperts. Hoogleraar Wilco Bos (TU Delft) noemt het in de media een “reëel scenario”, vooral omdat het huidige OV-net al jarenlang wordt uitgekleed. “Als de marges klein zijn, en er volgt weer een korting, dan zijn dienstregelingen en ritten het eerste slachtoffer,” aldus Bos.

Ook mobiliteitsexpert Rob van der Bijl, die onder meer adviseerde bij de inrichting van diverse OV-netwerken, zegt dat de uitspraak “grosso modo wel klopt” – en dat het daadwerkelijke effect mogelijk nog groter zal zijn. Volgens Van der Bijl is de financiële situatie van het OV in metropoolregio’s, samenwerkingen tussen grote steden en omliggende gemeenten, uiterst fragiel. “De marges in het OV waren al klein. Al jarenlang wordt er gekort op de exploitatie, en de huidige bezuiniging is een extra klap op een toch al wankel systeem,” zegt hij.

Van der Bijl wijst op het effect van jarenlange bezuinigingen op exploitatiebudgetten, ooit begonnen onder kabinet-Balkenende. De zogenaamde ‘kaasgaafmethode’ – elk jaar een beetje minder – heeft ertoe geleid dat het OV-net steeds inefficiënter en fragieler is geworden. “Een gezonde organisatie kan misschien een korting van 10 procent aan. Maar een organisatie die al op omvallen staat, stort dan in,” aldus Van der Bijl.

Niet alleen theorie: al concrete gevolgen in steden

De dreiging is bovendien niet hypothetisch. In steden zoals Amsterdam zijn de gevolgen al zichtbaar. “De tramlijnen zijn enorm uitgedund, sommige lijnen zijn helemaal verdwenen, zoals lijn 16,” vertelt Van der Bijl. “Ook buslijnen door het centrum zijn opgeheven. Elk jaar wordt het een beetje minder, en daar komt deze bezuiniging nu nog bovenop.”

Volgens Van der Bijl heeft de Kamer onvoldoende door wat de impact van deze bezuiniging is, mede doordat de financieringsstructuren complex zijn. “Het geld voor deze regio’s komt uit een ander potje dan het hoofdrailnet of provinciale lijnen. Die nuance ontbreekt vaak in het politieke debat.”

Conclusie

De bewering dat in heel Nederland ongeveer 10% van het regionale openbaar vervoer dreigt te verdwijnen, is grotendeels waar. Deze uitspraak, die werd gedaan door Kamerlid Habtamu de Hoop, wordt ondersteund door een rapport van OV-NL en bevestigd door mobiliteitsexperts. Door bezuinigingen op het studentenreisproduct en andere openbare vervoersmiddelen vanaf 2025, moet er landelijk naar schatting 1,6 miljoen dienstregelingsuren worden geschrapt, wat neerkomt op een verlies van ongeveer 10% van het regionale openbaar vervoer. De gevolgen hiervan zijn al zichtbaar in steden zoals Amsterdam, waar tramlijnen zijn uitgedund en buslijnen zijn opgeheven. Experts geven aan dat de financiële situatie van het openbaar vervoer al fragiel was, en de huidige bezuinigingen zullen de problemen verder verergeren.