Jemig de pemig! Het is dit jaar vijftig jaar geleden dat het komische duo ‘Van Kooten en De Bie’, het satirische tv-programma ‘het Simplisties Verbond’ oprichtte. Het programma was toentertijd razend populair, maar voor de generatie van nu is het misschien onbekend. Toch heeft het verbond meer invloed op het heden dan wij denken.
Het Simplisties Verbond was een satirisch tv-programma van het komische duo Kees van Kooten en Wim de Bie, ook wel ‘Van Kooten en De Bie’ genoemd. Het programma werd voor het eerst uitgezonden in 1974 en het bestond uit sketches met typetjes die onder andere gebaseerd waren op de actualiteit. Het idee van het Simplisties Verbond was om de complexe wereld van na de oorlog simpeler te maken door problemen te belichten in sketches met de oproep: ‘daar moet de mattenklopper overheen!’. ‘Het simplisme’ werd een begrip en de mattenklopper werd het symbool van het verbond en van het duo.
Invloed
De invloed van de programma’s van Van Kooten en de Bie is groot. Typetjes zoals ‘de vieze man’, ‘de zusjes Veenendaal’ en ‘Jacobse en Van Es’ behoren tot het collectief geheugen van de generatie die de programma’s van het duo bekeek. Het duo zorgde niet alleen voor humoristische en satirische sketches, maar ze verrijkten ook de Nederlandse taal. Uitdrukkingen als ‘regelneef’, ‘zo stoned als een garnaal’, ‘positivo’, ‘doemdenken’ en ‘jemig de pemig’ hebben we allemaal te danken aan Van Kooten en De Bie. Verder hadden de mannen ook invloed op het publieke debat, door maatschappelijke problemen aan te kaarten in hun sketches.
De Tegenpartij
‘De Tegenpartij’ was een hoogtepunt, waarin satire werd ingehaald door de werkelijkheid. Van Kooten en De Bie bedachten een sketch, waarin de politieke partij ‘de Tegenpartij’ werd opgericht, dat werd geleid door F. Jacobse (Van Kooten) en Tedje van Es (De Bie). De Tegenpartij was een populistische partij, met slogans als “geen gezeik, iedereen rijk” en “laat ze zelf maar eens bezuinigen”. De fictieve partij van het duo heeft veel raakvlakken met de huidige populistische politieke partijen. “Huidige populistische partijen zullen zich niet gebaseerd hebben op de Tegenpartij”, vertelt Mark Boukes, die zelf universitair hoofddocent is bij de afdeling Communicatiewetenschap bij de UvA en gespecialiseerd is in media-effecten op de publieke opinie en de maatschappij. “De satirici speelden met de ideeën die leefden bij het volk en ze hebben daar een uitvergrote versie van gemaakt met humor”, vertelt Boukes.
Maar De Tegenpartij was meer dan een fictief verhaal: “Het werd zo populair, dat er mensen waren die echt op die partij wilden stemmen, dus de feitelijke werkelijkheid en de fictieve wereld van dit programma gingen door elkaar heen lopen”, aldus Boukes. Mensen namen De Tegenpartij behoorlijk serieus en het duo greep in: “Kees van Kooten en Wim de Bie zagen dat die partij zo serieus werd, dat ze een sketch bedachten, waarin Jacobse en Van Es bij een staatsgreep om het leven kwamen, zodat de partij uit het programma werd geschreven”, aldus Boukes.
Het duo
Het Simplisties Verbond was niet het eerste programma van Van Kooten en De Bie. Voor 1974 maakte zij al het satirische ‘Hadimassa’ en ‘Het Gat van Nederland’, waarin ook de actualiteit op een satirische manier werd verteld met sketches en typetjes. Vanaf 1974 sloot het duo zich aan bij de VPRO en maakte zij het Simplisties Verbond als nieuw programma met ‘het simplisme’ als rode draad. Na het Simplisties Verbond maakte het duo nog meerdere programma’s bij de VPRO, zoals ‘Van Kooten en De Bie’ en ‘Keek op de week’. In 1998 nam het duo afscheid van een tv-programma als duo en na wat losse tv-optredens, trokken de mannen zich langzaam terug uit de media. Op 27 maart 2023 overleed Wim de Bie op 83-jarige leeftijd.
Al deze typetjes, beelden, rekwisieten en verhalen zijn nu gebundeld in de pop-up presentatie ‘Toen werd nu: 50 jaar Simplisties Verbond’ in museum Beeld en Geluid in Hilversum. Meer weten over de collectie en de impact van het Simplisties Verbond op de maatschappij van vandaag? Beluister dan deze reportage!
