De BRICS-landen zijn een weinig bekend begrip onder jongeren, vaak vergeten na het aardrijkskunde-examen. Toch is dit verbond van nu negen landen van grote geopolitieke betekenis. Het begon met Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika, en werd onlangs uitgebreid met onder andere de Verenigde Arabische Emiraten en Iran. BRICS+, zoals het nu genoemd wordt, vormt een toenemend tegenwicht voor westerse blokken zoals de G7.

De oorsprong van BRICS ligt in 2001, toen econoom Jim O’Neill de term “BRIC” bedacht om snelgroeiende economieën te beschrijven. Zijn analyse werd in 2009 realiteit, toen de BRIC-landen samenkwamen om hun economische belangen te verenigen. Zuid-Afrika sloot zich in 2010 aan, waarmee de groep BRICS werd. Sindsdien heeft het verbond aan invloed gewonnen.

Wat BRICS bijzonder maakt, is de diversiteit tussen de lidstaten. Rusland en China zijn in naam democratieën, maar functioneren in feite als autocratieën. India daarentegen is ‘s werelds grootste werkende democratie. Zuid-Afrika en Brazilië hebben onvoorspelbare politieke landschappen. Ondanks deze verschillen delen de landen een pragmatische visie op economische groei en internationale invloed.

De wortels van BRICS liggen in de Koude Oorlog, toen landen uit Latijns-Amerika, Afrika en Azië zich verenigden in de “Niet-Gebonden landen.” Dit verbond wilde zich losmaken van de machtsblokken van de NAVO en het Warschaupact. BRICS weerspiegelt deze geschiedenis door zich nu als alternatief te positioneren voor westerse samenwerkingen zoals de G7 en de NAVO.

Vandaag richten de BRICS-landen zich op de “Global South” – opkomende economieën uit Latijns-Amerika, Afrika en Azië. De recente uitbreiding van BRICS met zes nieuwe leden versterkt hun positie. Met 45% van de wereldbevolking vertegenwoordigt BRICS een aanzienlijk machtsblok dat een serieuze tegenhanger vormt tegenover het westen. Zo heeft Europa nog geen 5% van de wereldbevolking.

De uitbreiding van BRICS onderstreept de verschuivende wereldorde. Waar de G7 nog steeds sterk is, heeft BRICS op verschillende gebieden een grotere schaal. Dit biedt met name China en Rusland voordelen, omdat zij BRICS gebruiken als tegenwicht voor westerse dominantie. De groei van BRICS is een belangrijk signaal voor het Westen.

De toekomst van BRICS roept de vraag op of het een bedreiging vormt voor de westerse wereldorde of juist kansen biedt voor wereldwijde samenwerking. Interne spanningen door politieke verschillen kunnen een uitdaging vormen voor de samenhang van het blok. Toch is het duidelijk dat BRICS steeds meer invloed zal uitoefenen op het wereldtoneel. Zo zegt ook Eric Olander, Amerikaanse journalist en oprichter van The Global South Project: ‘’We moeten dit serieus nemen, de groei van de BRICS is een ultiem signaal naar het Westen’’.

Deze week is de BRICS-top bezig in het Russische Kazan. Hier worden voor het eerst de nieuwe leden verwelkomd maar ook aspirant-leden als Turkije zijn er erbij. Moeten wij bang zijn voor dit opkomende machtsblok? Luister hieronder naar de reportage:

Tekst en audio: Sam van den Broek