In een recente uitzending van Dit is de Dag, programma van NPO Radio 1, wordt er een item behandeld over het streven van de gemeente Utrecht naar een verbod op houtstoken in openhaarden en houtkachels binnen de stad. Gemeenteraadslid Rachel van Heinen (GroenLinks/PvdA) van de gemeente Utrecht kwam in deze uitzending aan het woord over dit onderwerp. Zij beweerde: “Meer dan de helft van de longpatiënten heeft enorme last van houtstoten en kachels.” De vraag is; in hoeverre is deze uitspraak waar?

Gevaarlijke stoffen bij het stoken van hout

Houtstoken is een van de belangrijke bronnen van luchtverontreiniging, meldt Kenniscentrum InfoMil. Luchtverontreiniging is een term die wordt gebruikt voor stoffen die ongezond zijn en in de lucht zitten. Bij het stoken van hout komen er veel schadelijke stoffen vrij, voornamelijk de schadelijke stof genaamd fijnstof. Houtstoken stoot voor meer uitstoot van fijnstof dan autorijden. Uit cijfers van het RIVM blijkt dat houtstook voor 23 procent van alle uitstoot van fijnstof veroorzaakt. 

Fijnstof is een verzamelnaam voor alle zwevende deeltjes die kleiner zijn dan tien micrometer. Er zijn verschillende maten van fijnstof, de meest voorkomende fijnstoffen zijn: PM10, PM2,5 en PM0,1. Het cijfer duidt aan hoe groot de stof is, ofwel hoe kleiner het cijfer, hoe kleiner de stofdeeltjes zijn en hoe dieper dit in je longen kan komen. Ofwel hoe kleiner het cijfer hoe groter de effecten van de stof. De allerkleinste fijnstof kan zelfs in de bloedbanen komen en kan zorgen voor hart- en vaatziekten.

Gezondheidsproblemen door houtstoken

Houtrook zorgt niet alleen voor vervuiling van de lucht en schade aan het milieu. Uit de eerste voortgangsmeeting voor het Schone Lucht Akkoord van de Tweede Kamer blijkt dat dit ook gezondheidsproblemen veroorzaakt. Van alle binnenlandse bronnen voor luchtverontreiniging zorgt particuliere houtstook voor ongeveer 14 procent van de gezondheidsschade. 

In het onderzoek van het RIVM wordt vermeld dat uit een recent onderzoek van hen is bevestigd dat fijnstof afkomstig uit houtrook leidt tot gezondheidsklachten. Mensen in een kwetsbaardere positie, zoals het hebben van een luchtwegaandoening, zijn gevoeliger voor deze gezondheidsklachten. Longarts en voorzitter van NVALT Leon van den Toorn benadrukt de impact van houtrook op mensen met longproblemen: “Voor longpatiënten, zoals mensen met astma of COPD, kan houtrook echt heel schadelijk zijn. Het veroorzaakt benauwdheid en kan verergering van de ziekte uitlokken. Ze hebben moeite met ademhalen, hun klachten worden verergerd.”

Verificatie bij longarts patiënten ontbreekt

Van den Toorn vermoedt wel dat deze uitspraak wel klopt. Volgens longarts Leon van den Toorn ondervinden veel longpatiënten last van omgevingsfactoren zoals houtrook. Hij benadrukt: “Ongeveer de helft van de longpatiënten heeft last van omgevingsfactoren, waaronder mogelijk houtkachels. Voor mensen met aandoeningen zoals astma of COPD kunnen deze factoren hun klachten ernstig verergeren.” Dit maakt houtstook een belangrijk probleem voor deze groep.

Hoewel exacte cijfers over het aantal longpatiënten dat specifiek hinder ondervindt van houtstook beperkt zijn, blijkt uit onderzoek van het Longfonds dat luchtwegaandoeningen vaak verergeren door blootstelling aan houtrook. Volgens Van den Toorn komt dat doordat daar te weinig naar gevraagd wordt door longartsen: “Ik moet eerlijk zeggen dat longartsen daar niet consequent naar vragen, dat is wel een verbeterpunt voor alle longartsen.”

Conclusie

De bewering van Van Heinen, dat meer dan de helft van de longpatiënten ernstige last heeft van houtstoken, is moeilijk direct te verifiëren, omdat longartsen dit niet consequent bij patiënten navragen. Wat wel duidelijk is, is dat houtrook schadelijk is voor mensen met longproblemen. Het RIVM, Longfonds en longartsen bevestigen de gezondheidsrisico’s, en het aandeel mensen dat daadwerkelijk hinder ondervindt van houtstook is aanzienlijk.