De Stichting Houtrookvrij stelt dat “houtstook de grootste bron is van de meest schadelijke en kankerverwekkende onderdelen van luchtvervuiling.” Hoewel deze claim regelmatig opduikt in debatten over luchtkwaliteit, roept hij belangrijke vragen op over de omvang van houtrook als vervuilingsbron, vooral ten opzichte van andere bekende bronnen zoals verkeer en industrie.

Op hun website wijst de Stichting Houtrookvrij op de groeiende populariteit van houtkachels en open haarden in Nederland. Ze stellen dat houtstook een belangrijke bron van fijnstof is en ze wijzen op gezondheidsrisico’s zoals astma, hartziekten en longkanker. Ze zeggen echter dat houtstook dan ook de allergrootste bron is van de meest schadelijke en kankerverwekkende onderdelen van luchtvervuiling. Hiermee doelen ze op het feit dat houtstook verantwoordelijk is voor 27% van alle PM2,5 fijnstof en voor 75% van alle polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK). Dit zijn vrij gecompliceerde woorden en stoffen dus is het logisch dat de gemiddelde Nederlander hier verward van raakt. Maar wat zegt de wetenschap nu precies? En hoe gevaarlijk is houtrook daadwerkelijk?

Wat zegt de wetenschap?

Dr. Ir. Gerard Hoek is expert op het gebied van luchtkwaliteit bij de Universiteit Utrecht en bevestigt dat houtstook inderdaad een substantiële bron is van fijnstof en kankerverwekkende stoffen in de lucht, vooral in dichtbevolkte woongebieden. “Fijnstof uit houtrook kan gemakkelijk doordringen in woningen en serieuze gezondheidsrisico’s veroorzaken, zoals ademhalingsproblemen en zelfs dus vormen van kanker”, benadrukt hij.

Hoek wijst erop dat fijnstof uit houtrook vaak onderschat wordt, mede doordat het probleem in tegenstelling tot andere uitstoters nog weinig gereguleerd is en dat terwijl Nederland met zijn dichte bevolkingsdichtheid extra kwetsbaar is: “Bij een boerderij zonder buren binnen 500 meter is het misschien niet zo’n probleem, maar in een dichtbevolkt gebied kunnen de buren daadwerkelijk last ondervinden van het fijnstof in de lucht.”

Ook onderzoeken van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) ondersteunen deze zorgen. Het RIVM heeft recentelijk vastgesteld dat houtrook significant bijdraagt aan fijnstofvervuiling, vooral in de wintermaanden wanneer houtkachels uiteraard vaker worden gebruikt voor warmte en gezelligheid. Dit type fijnstof bevat polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s), waarvan bekend is dat ze kankerverwekkend kunnen zijn. De unieke samenstelling van deze deeltjes betekent dat ze gevaarlijker kunnen zijn dan fijnstof uit bijvoorbeeld verkeer.

De allergrootste bron?

Hoewel houtrook een belangrijke bron van fijnstof is, maken ook verkeer en industrie nog altijd een groot aandeel van de luchtvervuiling uit. Volgens cijfers van het RIVM is het aandeel van fijnstof door verkeer afgenomen door verbeterde technologieën en strengere regelgeving. Houtstook is daarentegen niet aan dezelfde mate van regulering onderhevig, waardoor de uitstoot ervan in verhouding sterker is gestegen. “We hebben veel vooruitgang geboekt in het terugdringen van emissies uit verkeer en industrie, maar houtstook blijft een soort blinde vlek”, legt Hoek uit. “Zonder betere regulering blijven we de negatieve impact op luchtkwaliteit en volksgezondheid onderschatten en dan zie je dus dat houtstook vaak veelal de grootste bron is.”

Echter, andere bronnen zoals verkeer en industrie dragen ook substantieel bij aan de uitstoot van fijnstof en schadelijke stoffen. In sommige gebieden, vooral stedelijke omgevingen met veel verkeer, kunnen uitlaatgassen en industriële uitstoot vergelijkbare of hogere concentraties veroorzaken.

Bewustheid

Volgens Dr. Ir. Hoek worden de gezondheidsrisico’s van houtrook vaak onderschat, vooral omdat veel mensen niet bewust zijn van de schadelijke stoffen die vrijkomen bij het verbranden van hout. “Houtrook lijkt voor veel mensen natuurlijker en minder schadelijk, maar de samenstelling van de rook maakt het juist problematisch. Mensen die hout stoken realiseren zich niet altijd dat hun buren hiervan grote hinder kunnen ondervinden en dat de rook door de kankerverwekkende stoffen ernstige ziektes kan veroorzaken.”

Conclusie

De claim dat houtstook de grootste bron is van schadelijke en kankerverwekkende luchtvervuiling blijkt grotendeels correct. Houtstook draagt groot bij aan de uitstoot van fijnstof en PAK’s, schadelijke stoffen die ernstige gezondheidsrisico’s vormen. Onderzoek, onder andere van het RIVM, bevestigt dat houtrook door de groeiende populariteit van houtkachels en het gebrek aan strikte regulering in dichtbevolkte gebieden een toenemende bron van luchtvervuiling is. Hoewel verkeer en industrie nog altijd een aanzienlijke rol spelen, blijven de emissies van houtstook vaak onderbelicht. Dr. Ir. Hoek benadrukt dan ook de noodzaak om houtstook aan strengere regels te onderwerpen om de gezondheid van omwonenden beter te beschermen.