In een Tweede Kamerdebat op 29 januari heeft Claudia van Zanten(BBB) de volgende uitspraak gedaan: “Veel kinderen kunnen niet fatsoenlijk lezen of schrijven. Een derde van de 15- jarigen is functioneel analfabeet.” Een claim die veel vragen en zorgen oproept. Na zorgvuldig onderzoekt blijkt de claim niet te kloppen, een derde van de 15-jarigen heeft moeite met het lezen en begrijpen van lange teksten maar is niet functioneel analfabeet.

Om de uitspraak van Van Zanten goed te kunnen onderzoeken is het belangrijk om te weten wat functioneel analfabetisme is. Op de website van Expertisecentrum Nederlands is te lezen dat we spreken van functioneel analfabetisme(ook wel laaggeletterheid) wanneer het leesniveau zo laag is dat iemand zich niet kan redden in een geletterde maatschappij. Dit kan gaan over vertrektijden op het station niet kunnen lezen of de ondertiteling bij een film niet begrijpen. Daarnaast kan het vinden van een baan moeilijk zijn of heb je moeite met het begrijpen van brieven van je zorgverzekering of de gemeente. Volwassenen die laaggeletterd zijn hebben vaak hulp nodig van anderen is te lezen bij Stichting Lezen en Schrijven. Bij kinderen is dit net even anders. Expert op het gebied van effectief begrijpend leesonderwijs Joyce Gubbels geeft aan dat er in Nederland bij kinderen niet gesproken wordt over laaggeletterdheid. Dit wordt pas gedaan bij de leeftijd van 16 jaar, omdat ze daarvoor nog op school zitten en zich volop aan het ontwikkelen zijn.

Gubbels geeft aan dat het belangrijk is dat kinderen blijven lezen. Dat begint al bij het voorlezen aan baby’s of toegang hebben tot de plaatselijke bibliotheek. Daarna zal er op het basis en voortgezet onderwijs genoeg aandacht aan besteed moeten worden hoe leerlingen teksten op de juiste manier moeten lezen. Hierdoor kan de geletterdheid ook op latere leeftijd nog verbeterd worden. Op de vraag of een derde van de 15-jarige functioneel analfabeet is antwoord ze: ”Gelukkig niet, ze hebben vooral moeite met lange teksten.”

Tweede Kamerlid Claudia van Zanten zelf geeft een schriftelijke reactie over de claim “Dat een derde van de 15-jarigen functioneel analfabeet is, is algeheel bekend en wordt veelvuldig genoemd door onderwijsexperts en van links tot rechts vaak aangehaald in debatten, ook door de staatssecretaris zelf.” Ze geeft aan zich te baseren op bronnen zoals De Volkskrant, Het AD en De Telegraaf. Opvallend is dat er in deze bronnen maar in één van de artikelen gesproken wordt over ‘functioneel analfabetisme’ en de andere bronnen het hebben over ‘onvoldoende geletterd’

De claim van Tweede Kamerlid Claudia van Zanten dat een op de drie 15-jarigen functioneel analfabeet is klopt niet. Het is terecht dat er zorgen zijn over het opleidingsniveau van de jeugd in Nederland, omdat er uit onderzoek blijkt dat de vaardigheden van 15-jarigen achteruit zijn gegaan. Dit gaat echter over het begrijpen en toepassen van langere teksten. Het begrijpen en toepassen van kortere teksten lukt de jeugd wel en daarom is er geen sprake van functioneel analfabetisme. “Er is daadwerkelijk iets aan de hand, maar die 33% wordt wel vaak uit zijn verband gerukt en dat is hier dus ook gebeurd”, aldus Joyce Gubbels.