Bewering
‘Er zijn de afgelopen vijf jaar 1.500 bushaltes verdwenen’
Oordeel
Waarschijnlijk waar
Bron van de bewering
Tijdens het Tweede Kamerdebat van woensdag 9 april over het burgerinitiatief waarin gepleit wordt voor publiek, toegankelijk en gratis OV, uitte Tweede Kamerlid Habtamu de Hoop (GL-PvdA) zijn zorgen over de staat van het ov in Nederland. Daarbij claimde hij dat ‘de afgelopen vijf jaar 1.500 bushaltes zijn verdwenen’.
Verschillende onderzoeken, verschillende resultaten
Bij zijn uitspraak vermeldde De Hoop geen bron. Zijn woordvoerder wijst bij navraag over de bron naar een bericht van onderzoeksplatform Pointer, dat op basis van onderzoek samen met het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) meldde dat tussen 2018 en 2023 500 bushaltes verdwenen. In dat onderzoek telden zij alleen de verdwenen bushaltes mee waar binnen 400 meter geen goed alternatief voor kwam. De uitkomst van dat onderzoek ligt dan ook een stuk lager dan 1.500.
Later wijst De Hoops woordvoerder op een NOS-bericht waarin zij, op basis van onderzoek van regionale omroepen, melden dat er tussen 2018 en 2023 ruim 1.500 zijn verdwenen. In dit onderzoek is puur en alleen gekeken naar het aantal verdwenen bushaltes. Hier komt het aantal verdwenen bushaltes dus wel overeen met de uitspraak van De Hoop. Maar het onderzoek betreft de periode 2018 tot 2023, terwijl De Hoop spreekt over de afgelopen vijf jaar, oftewel ongeveer 2020 tot 2025. ‘Naar ons weten zijn er op dit moment geen recentere cijfers beschikbaar’, liet De Hoops woordvoerder nog weten.
Dat De Hoop zijn uitspraak baseert op een onderzoek dat niet volledig opgaat voor de periode waarop De Hoop doelt met zijn uitspraak, betekent echter niet dat hij ongelijk heeft.
Daling tijdens corona
Sinds het begin van de coronaperiode veranderde het ov-gebruik van Nederlanders, concludeerde het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM) in 2023. Zo nam tussen april en december 2022 het aantal check-ins in de bus op werkdagen met ongeveer 20% af ten opzichte van dezelfde periode in 2019. ‘De overheid schatte in dat die invloed van corona op het ov lang zou duren en daarnaast begon tijdens corona de energiecrisis door de oorlog in Oekraïne. Hierdoor zijn er in de coronaperiode veel bushaltes verdwenen,’ aldus Bastiaanssen.
We weten dus op basis van onderzoek van regionale omroepen voor de NOS dat er tussen februari 2018 en 2023 1.500 bushaltes zijn verdwenen. Maar om te controleren of de claim van De Hoop juist is, moet worden achterhaald hoeveel bushaltes er sinds februari 2023 zijn verdwenen. En dat is lastig, zegt Bastiaanssen. ‘In 2023 was de toegankelijkheid van het ov een groot thema bij de Provinciale Statenverkiezing. Daarom was er aanleiding om onderzoek te doen naar het exacte aantal verdwenen bushaltes. Nu is dat voor het PBL en andere instanties minder interessant. Wij vinden het nu interessant om te kijken naar hoe de verminderde toegankelijkheid tot het ov invloed heeft op de mobiliteit van mensen in Nederland. Daarvoor houden we het exacte aantal verdwenen bushaltes niet bij, maar monitoren we dat in grote lijnen.’
Uit die monitoring blijkt dat sinds 2023 het aantal verdwenen bushaltes niet of nauwelijks verder is toegenomen, laat Bastiaanssen weten. ‘Vrijwel alle bushaltes die de laatste tien jaar zijn verdwenen, verdwenen in de coronaperiode. Dat blijkt uit alle gegevens die het PBL tot zijn beschikking heeft’, zegt hij.
Conclusie
Of je nu de periode van 2018 tot 2023 of van 2020 tot 2025 neemt, beide dekken de coronajaren waarin volgens het Planbureau voor de Leefomgeving dus vrijwel alle bushaltes zijn verdwenen die in de afgelopen tien jaar zijn opgeheven. Daarom lijkt het erop dat de uitspraak van De Hoop klopt. Bastiaanssen onderschrijft dat: ‘Zelfs als De Hoop daadwerkelijk doelt op de afgelopen vijf jaar vanaf nu, heeft hij waarschijnlijk alsnog gelijk, omdat vrijwel alle bushaltes die in die periode zijn verdwenen, zijn opgeheven tijdens de coronajaren.’
De expertise van het Planbureau voor de Leefomgeving wijst er dus erop dat de claim klopt. Echter ontbreken exacte cijfers om met zekerheid een uitspraak te doen over de juistheid van de claim.
De uitspraak van Habtamu de Hoop, dat er de afgelopen vijf jaar 1.500 bushaltes verdwenen, is dus waarschijnlijk waar.
