Bewering: Een grote meerderheid van de slachtoffers van online seksueel geweld zoekt geen hulp. Het gaat dan om jongeren die bijvoorbeeld ongewenst dickpics of naaktfoto’s ontvangen, of jongeren van wie naaktfoto’s gedeeld worden. Wat zou kunnen helpen is een online campagne op social media. Blijkt uit promotieonderzoek van psycholoog en criminoloog Valérie Pijlman.
Oordeel: Gegrond
Artikel:
De digitale wereld is een wereld van spanning, enerzijds is het internet vol informatie en kansen, anderzijds kan het een soort wilde westen vol figuren die je kwaad aan willen brengen. Vooral als jongeren of zelfs als kind is het navigeren van het internet niet altijd even makkelijk. Veelvoorkomend online is ook seksueel geweld, vaak ook gericht op kinderen. Op 14 april werd dit onderwerp ook besproken in de uitzending van Nieuws&Co op Radio1. Dat werd ingeleid met de uitspraak “Een grote meerderheid van de slachtoffers van online seksueel geweld zoekt geen hulp.”
Deze uitspraak klinkt op het eerste gezicht natuurlijk vrij extreem, zorgwekkend ook. Dat een grote meerderheid van de slachtoffers van ook maar iets geen hulp zoeken zou alle alarmbellen af moeten laten gaan. Maar wat betekent het eigenlijk om geen hulp te zoeken? Wat is überhaupt de grens van online seksueel geweld? Hoe groot is “een grote meerderheid” eigenlijk?
Valérie Pijlman is in April 2025 gepromoveerd op een onderzoek naar online seksueel geweld richting kinderen. Volgens Pijlman is er geen echt duidelijke definitie van wat wél en niet valt onder online seksueel geweld. Zelf hanteert ze de term “image-based sexual harassment and abuse.” Pijlman geeft wel aan dat deze term niet allesomvattend is, ongewenste tekstberichten worden bijvoorbeeld niet meegenomen. Ook omvat deze definities veel uiteenlopende vormen van seksueel geweld, enerzijds valt het ontvangen van een ongewenste dickpic onder de definitie. Anderzijds ook langdurig seksueel misbruik door middel van bijvoorbeeld sextortion. Het is niet de bedoeling om ‘mindere’ vormen van geweld weg te wuiven, maar de ernst van dit soort incidenten scheelt natuurlijk.
Volgens Valérie is er ook geen vaste definitie voor wat wel én niet onder hulp zoeken valt, het verschilt in de media en literatuur best wel. Pijlman heeft ook hier een eigenlijk definitie, namelijk: ‘Het delen van je ervaring met als doel om ondersteuning te krijgen of ontvangen, deze ondersteuning kan iets praktisch zijn, emotioneel of informationeel.’
Omdat deze begrippen moeilijk hard te maken zijn is het lastig om echt de grootte van het probleem te kwantificeren. Wat wel in cijfers en statistiek uitgedrukt kan worden is de “grote meerderheid” waar over gesproken wordt. Uit het onderzoek van Pijlman blijkt dat 72,8% van de slachtoffers hun ervaring ergens hebben gedeeld. Dit gaat alleen meestal vaak met vrienden, en minder met professionals (27,3%) of de politie (9,1%). Dit wil niet per se zeggen dat er hulp is gezocht, maar dat er in minimale zin ervaring is gedeeld. Uit het onderzoek verscheen ook dat in slechts 34,4% van de gevallen daadwerkelijk hulp wordt ontvangen. Pijlman spreekt ook van een voorkeur voor het delen van dit soort problematiek bij informele bronnen zoals vrienden en niet bij formele instanties als politie of psychologen.
OffLimits is het Nederlands expertisecentrum over online misbruik, onder het centrum valt onder andere het Meldpunt Kinderporno en de hulplijn Helpwanted. Helpwanted is een contactpunt voor ongewenst seksueel contact. Uit de cijfers van Helpwanted is te zien dat in 2024 meer meldingen in het algemeen zijn gedaan, het grootste deel van de meldingen betreft sextortion, het chanteren met (naakt)fotos. OffLimits valt onder wat Pijlman professionele hulp noemt, het overgrote deel van slachtoffers zal waarschijnlijk niet eens in contact komen met het platform.
Conclusie
Vanwege de moeilijkheidsgraad van het definiëren van hulp en het aankaarten waar de grens ligt voor online seksueel geweld is het vrij moeilijk om een geheel zeker oordeel te vellen over het gedrag van slachtoffers. Wat wel met zekerheid gezegd kan worden is dat een grote deel van slachtoffers geen hulp zoekt bij officiële instanties. Het is aannemelijk dat de claim in grote lijnen klopt, dit kan gezegd worden op basis van het kloppen dat een grote meerderheid niet naar grotere instanties als de politie of OffLimits stapt. Maar het is niet zo dat ál die slachtoffers meteen slachtoffer zijn van ernstig misbruik. Onderwerpen die zo ernstig zijn als seksueel geweld vergen gewoon enorme nuance. In de genoemde quote, en deels in onderzoeken naar dit onderwerp, gaat die nuance wat verloren. Uiteindelijk is online seksueel geweld een onderwerp dat in elke situatie zich op een andere manier voor doet en op elk persoon een andere impact heeft.
