Tijdens de pandemie brak cabaretier Bo Burnham internationaal door met zijn lockdownvoorstelling Inside. Sinds 2010 heeft Burnham vier specials uitgebracht: Words, Words, Words (2010), What. (2013), Make Happy (2015) en Inside (2021). Het blijft, in tegenstelling tot menig cabaretvoorstelling, bij Burnham niet alleen bij grapjes en de spot drijven: hij vertelt het publiek direct hoe hij zich voelt.

In zijn eerste voorstelling Words, Words, Words (2010) heeft Burnham het nog maar weinig over hoe het tussen zijn oren gaat. Als afsluiter zingt hij Art Is Dead., een grafrede over hoe de kunst niet meer om expressie gaat, maar om aandacht zoeken en geld.

Het delen van persoonlijke verhalen in een voorstelling kan in eerste instantie het taboe de wereld uit helpen. “Als het bespreekbaar wordt dan is uiteindelijk een kleinere stap om te zeggen ‘ik ben ook wel eens naar de psychotherapeut geweest,'” zegt mediapsycholoog Mischa Coster.

Er zitten wel risico’s aan vast, meent Coster, zoals zelfdiagnose van het publiek wanneer ze klachten langs zien komen. Hij kaart de dode hoek aan van onder meer burnoutcoaches, vaak ervaringsdeskundigen die zelf na herstel aan de slag gaan met begeleiden. “Zij weten wel wat voor hen heeft gewerkt, maar hebben over het algemeen geen inzicht in bepaalde structurele behandeling of de neveneffecten van dien.” Hij benadrukt dat de begeleiders uiteraard de beste intenties hebben, “ik wil ze ook niet over één kam scheren, maar dat is het risico dat ik zie.”

In zijn tweede voorstelling What. gaat het helemaal niet over Burnhams mentale gezondheid.

Hij heeft het liever over Gods afschuw voor ons mensen en de strijd tussen zijn linker- en rechterbrein. Satire neemt hier de overhand en hij drijft de spot met mensen om zich heen. Er is weinig persoonlijks aan.

In Make Happy uit 2015 gaat het meer over geestelijke gezondheid dan ooit. Met zijn herkenbare stijl maakt hij de moderne (vaak onechte) countrymuziek belachelijk en doet hij na hoe het is om boterhammen te smeren terwijl je high bent. Burnham sluit de voorstelling af met een monoloog over hoe hij het optreden niet meer volhoudt: hij probeert tevergeefs zichzelf én het publiek happy te maken.

Burnham heeft in zijn laatste special, Inside (2021), de meeste aandacht besteed aan zijn geestelijke gezondheid. Deze gaat in rap tempo achteruit terwijl hij thuis aan de nieuwste voorstelling werkt. In het programma uit Burnham zijn zorgen of het ooit nog goedkomt en hoe moeilijk het is om een voorstelling te maken in zo’n unieke tijd. Hij reflecteert met songteksten als “Should I be joking at a time like this?” Voor de rest gaat het over FaceTimen met zijn moeder en de typische Instagrampagina van een witte vrouw.

Het is niet allemaal onheilspellend. Representatie van zulke fenomenen helpt mensen om zich gehoord te voelen en te voelen dat ze niet alleen zijn. Coster gaat verder: “Het is natuurlijk altijd fijn om te weten dat andere mensen je echt begrijpen.” Iedereen heeft behoefte aan empathie, en het is fijn om te horen dat ook die artiesten waar wij zo graag naar kijken ook niet perfect zijn.

Dataverantwoording
Om de data te verzamelen, zijn alle vier de specials van Burnham bekeken en is er bijgehouden hoe lang ieder stuk is. De stukken eindigen zodra Burnham een stilte laat vallen of overduidelijk over een nieuw onderwerp begint. Op basis van drie thema’s zijn de stukken vervolgens onderverdeeld en gerangschikt. Er is berekend hoe veel tijd er procentueel is besteed aan ieder van de drie thema’s vergeleken met hoe lang het programma is. 

• Satirische stukken zijn performances waarin Burnham bv. een muziekgenre of soort content belachelijk maakt.
• Cabaret zijn de stukken waarin Burnham zingt of met een gimmick grapjes maakt. Vaak zonder diepere betekenislaag.
• Mentale gezondheidsstukken zijn de delen waar Burnham praat/zingt/rapt over (zijn) geestelijke gezondheid.

Voor de datavisualisaties is gekozen om er één per voorstelling te maken om de toename geleidelijk aan te introduceren, in plaats van alle verhoudingen tegelijk te laten zien.