Grote gevaarlijke wapens, de favoriete coole ‘nepgeweren maar dan in het echt’ volgens de meeste mannen; soldaatje spelen en je eigen leven wagen voor dat van anderen. Bij het horen van deze termen denk je vaak maar één woord, namelijk het leger, oftewel Defensie. Waar de meeste jongens dit allemaal van jongs af aan al zo cool vinden, slaat Daan de geweren en alle andere typische ‘soldatendingen’ het liefst over. Toch is hij nu in de gebouwen van Defensie in Breda te vinden; al een gevecht op zich.
De start als cadet
Met een fijn leven in het drukke en bruisende Brussel en een vriendin die het leger toch best spannend vindt, voorspelde niks een toekomst bij Defensie; je hebt immers geen eigen zeggenschap over je tijd, zoals bij het hebben van een eigen bedrijf, waar Daan in die tijd druk mee bezig was en af en toe nog steeds is. Een baan met een salaris waarmee je een redelijk goedkoop huisje kunt krijgen en tegelijkertijd wat kunt sparen, dat was waar Daan afgelopen zomer nog naar op zoek was. Ook carrière maken binnen de overheid staat al langer op het lijstje; precies dat is mogelijk bij Defensie en nog snel ook. Na het uitzoeken van verschillende mogelijkheden is het in de zomermaanden dat de vacature van Defensie bovenaan blijft ‘hangen’, nadat hij een passende vacature voorbij ziet komen op het internet. De deadline van de sollicitatie vindt als eerste plaats vergeleken met andere mogelijke vacatures; een perfecte match om zo snel mogelijk lekker aan de slag te gaan, een eigen plekje te creëren en tegelijkertijd te kunnen sparen en carrière te maken bij de overheid. Althans dat is hoe de toekomstige Officier Militaire Administratie dit alles voor zich ziet.
Een aantal lastige en zenuwslopende sollicitatiegesprekken met verscheidene hoge officieren volgt. Het spannendste onderdeel gebeurt echter ‘achter de schermen’ tijdens het gehele proces van onderzoeken, testen en goedkeuren; het zogenoemde veiligheidsonderzoek dat wordt uitgevoerd door de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD); mysterieuzer krijg je het bijna niet. Ondanks het ontbreken van de ‘liefde’ voor geweren, wacht Daan, zeker naar het einde van de onderzoekstermijn, toch wel stiekem met knikkende knieën. Geen goedgekeurd veiligheidsonderzoek en dus geen afgegeven Verklaring van Geen Bezwaar (VGB), is geen plek bij Defensie en dus niet gelijk al een mogelijkheid om te wonen, te sparen en carrière te maken bij de overheid.
Tijdens de spannende gesprekken praat de gemotiveerde en slimme Daan alsof zijn leven ervan afhangt. Hij heeft veel zin om een van de grootste en belangrijkste organisaties van Nederland beter te leren kennen, nieuwe dingen te leren en lekker aan de slag te gaan in deze, voor hem, nieuwe wereld. Het mislopen van een VGB is dus een doodzonde en hij wil de verklaring dan ook graag achter zijn naam hebben staan. In spanning wacht Daan af en wat blijkt: hij heeft geluk en mag in de tussentijd wel alvast beginnen aan de basisopleiding, oftewel de Algemene Militaire Opleiding (AMO), waar hij wordt getraind als cadet. Als cadet kruipt hij rond door de bossen en is in het veld te vinden. Houd nou eens op met dat ‘snelle’ gedoe, denkt Daan, wanneer de groep voor de zoveelste keer een bepaalde tijd meekrijgt bij een activiteit en daarna ook nog eens de activiteit meerdere keren opnieuw moet doen. Kom op man, nog even en dan is dit onderdeel ook weer voorbij, probeert hij de moed erin te houden. Dat gedoe met die tijden is maar een klein onderdeel van de basisopleiding; zonde dus, als je geen VGB ontvangt. Veel stressmomenten en slapeloze nachten verder is Daan blij dat het ‘typische soldatengebeuren’ al bijna is doorlopen, totdat een ander moment van stress zich begint aan te dienen..
‘Ja, Daan, bij me komen.’ Zo beginnen de laatste dagen voor de kerstvakantie; de vrije dagen samen met zijn vriendin, waar Daan zo lang naar uitkijkt. ‘Er is van jou geen veiligheidsonderzoek geregistreerd, wat betekent dat het er niet is’, vervolgt de kapitein streng, die van invloed is op Daan zijn toekomst bij Defensie. ‘Als het er binnen twee weken niet is, is het einde opleiding!’ En precies zo gaat dan de nieuwe dag van start. Shit, hoe kan dat nu?, luidt de vraag die vanaf dat moment de o zo belangrijke twee weken in het hoofd van Daan rondspookt. Vele telefoontjes en mailtjes later wordt de boosdoener duidelijk: het opgegeven woonadres in Brussel.
Augustus plus tien maanden
Voor zo’n veiligheidsonderzoek moet je allerlei informatie opgeven: plaatsen waar je hebt gewoond en zaken waar je allemaal mee bezig bent geweest. Wanneer je langer dan drie maanden in een ander land hebt verbleven, wordt er automatisch informatie over je opgevraagd bij de overheid van het land in kwestie. Doordat Daan een tijd in Brussel heeft gewoond, weet hij al dat het verkrijgen van die belangrijke verklaring langer duurt dan normaal. Toch duurt het wel heel lang en hij checkt dan ook meerdere keren per dag of er überhaupt al iets van een bericht is binnengekomen. Elke keer legt hij zijn telefoon al snel weer weg. Omdat er steeds niks binnenkomt, besluit Daan om nu zijn telefoon op een actievere manier te gebruiken en zoekt een nummer op. Even later wordt er een nul ingetoetst en ook de zes verschijnt op het scherm en een aantal andere cijfers verder, gaat de telefoon over. ‘Hoe lang gaat dit nog ongeveer duren? Wat is de verwachting?’, vraagt hij met bijna trillende handen. Even later klinkt er een goedkeurend antwoord: ‘Het gaat prima. Ze zijn ermee bezig. Dat er informatie moet komen vanuit het buitenland maakt alleen dat het iets langer duurt, maar het komt goed.’
De Belgische overheid weet uiteindelijk te zeggen dat er een gemiddelde wachttijd staat van ruim tien maanden. Augustus en tien maanden verder; ‘kerstoverschrijdend’ dus. Ondertussen daagt het Daan ook dat stoppen bij Defensie geen optie is. Brussel is duur en het geld groeit helaas niet aan de bomen. Binnenkort zou hij niet meer in de Frans-Vlaamse hoofdstad wonen en terugkeren naar het ouderlijk huis ambieert hij ook niet. Ik ga er gewoon op gokken, denkt hij. Ik ben nu bezig met het beleven van een mooie, leerzame en unieke ervaring, die ik graag verder wil ontdekken.
‘Ik heb hem!’
Na de kapitein begint Daan met zijn relaas: ‘Het is allemaal op tijd geregeld, want ik heb gewoon een brief ontvangen waarin te lezen is dat mijn veiligheidsonderzoek is goedgekeurd. Eigenlijk best gek dat dat niet bij u bekend is.’ De kapitein wacht even en antwoordt: ‘Als het bekend is, stuur die brief dan maar naar mij.’
Dat is makkelijker gezegd dan gedaan, want door het opgegeven woonadres in Brussel ligt het document daar al even op deurmat. Het is precies de tijd dat Daan zijn spullen pakt en naar Breda verhuist. Ik moet die brief zeker niet vergeten mee te nemen, denkt hij nog. Eenmaal in Breda aangekomen, doet hij de rits van zijn tas open, haalt de boel overhoop en van alles komt tevoorschijn. Ik had die brief toch in mijn tas gestopt?, vraagt hij zich af met zijn trillende handen in het haar. Met de uitgepakte spullen nog om zich heen, belt hij zijn ouders en zijn vriendin met de vraag of ze in zijn oude kamer even goed rond willen kijken, maar zonder succes; het document is goed verstopt.
En wat dan met die brief die kwijt is en dus een baan bij Defensie als officier die ineens op het randje van de afgrond staat, terwijl Daan het document letterlijk op de deurmat heeft zien liggen? Als hij hoort dat de brief ook in Brussel niet meer te vinden is, gaat Daan alle nu nog mogelijke opties af. Heb ik er niet ook nog een foto van gemaakt?, bedenkt hij zich ineens. Zijn vinger verschijnt boven het icoontje van de fotogalerij op zijn mobiele telefoon, drukt deze in en scrolt wat naar beneden. Na foto’s van de natuur en groepsfoto’s met vrienden en zijn vriendin, komt er een afbeelding van een wit papier tevoorschijn. ‘Ik heb hem!’ stuurt hij gelijk door naar zijn ouders en vriendin.
Met dezelfde woorden staat hij weer tegenover de kapitein. ‘Het kenmerk dat op de brief staat, is nodig om alles goed in het systeem te zetten’, krijgt Daan te horen. ‘Ik heb namelijk net nog gekeken en dat kenmerk staat er nog niet in; deze afbeelding is dus ook prima.’
Op zoek naar de S2
De foto volstaat dus als bewijsmateriaal, maar Daan begint zich weer zorgen te maken. Waarom is het niet goed ingevoerd in het systeem? Waar ligt dat dan precies aan? Ligt het aan mij; heb ik iets verkeerd gedaan? Als zo’n veiligheidsonderzoek niet wordt goedgekeurd ontvang je daar namelijk ook gewoon bericht over. Hij grijpt weer snel naar zijn telefoon en met zijn licht trillende vingers toetst hij een ander nummer in. ‘Alleen een veiligheidsfunctionaris van de MIVD kan zaken in het systeem toevoegen en aanpassen omtrent het veiligheidsonderzoek. Je zorgt zelf maar dat het goed in het systeem komt te staan’, hoort hij van de kapitein aan de andere kant van de lijn. ‘Om dit te regelen, kan je het beste naar de S2.’ Daarmee eindigt het bericht.
De S2, oké duidelijk, dacht Daan. En nu? Zonder echt te weten wat de term precies inhoudt, gaat hij op pad en komt er via via achter dat de sectie binnen Defensie voor Inlichtingen en Veiligheid wordt bedoeld. Op zoek naar antwoorden en vol goede moed betreedt de officier in wording het gebouw in het Kasteel van Breda, waar alle beleidsmensen aan het werk zijn en dus ook medewerkers van de sectie Inlichtingen en Veiligheid. Met amper een idee van wie hij precies moet hebben, volgt hij de wegwijzerbordjes en struint vervolgens de volledige zevende verdieping af op zoek naar iemand die helemaal niet op dat moment aanwezig is. Met een kleine boosheid door het opnieuw lopen van vele traptreden naar de zevende verdieping, vindt hij eindelijk alsnog de persoon die hij nodig heeft om het allemaal goed in het systeem te kunnen laten zetten.
Na al dat geregel met de telefoon en het digitale systeem, klinkt er nu voornamelijk het geluid van ritselende bladzijden van studieboeken en het klikken van een pen waarmee een schrijfblok wordt volgeschreven. Daan mag bij Defensie blijven en een klik naar het systeem laat zien dat het kenmerk van het veiligheidsonderzoek is toegevoegd. Het echte studieonderdeel van de opleiding is aangebroken. Met vakken zoals militair recht, – management, – geschiedenis en bedrijfsvoering gaat Daan elke keer met een glimlach op zijn gezicht naar de colleges. Het werken met de hersenen is iets wat mij goed afgaat, weet hij. Hij stapt de ruimte binnen en zoekt een plek. Even later pent hij energiek wat termen neer. Hij realiseert zich: zonder die foto van mijn goedgekeurde veiligheidsonderzoek had ik dit nooit kunnen opschrijven nu en bij deze organisatie kunnen doen waar ik goed in ben.
