Het kinderboek maakt een comeback. Uit cijfers van de CPNB Top-100, de jaarlijkse lijst van bestverkochte boeken in Nederland, blijkt dat kinderboeken hun positie hebben heroverd. Waar het genre in 2019 nog een historisch dieptepunt bereikte met slechts acht titels in de lijst, is dat aantal inmiddels verdubbeld.
Een analyse van tien jaar CPNB Top-100 (2013-2023) toont aan dat het aantal kinderboeken sterk fluctueert; na een stabiele periode tussen 2013 en 2017, met gemiddeld vijftien titels per jaar, volgde in 2019 een scherpe daling.
Cijfers van het KVB Boekwerk en een recent onderzoek van de GFK (een van de vier grootste marktonderzoeksorganisaties in de wereld), laten een opvallende daling zien in het aantal niet-lezers onder jongeren: waar in 2019 nog 53% van de 15 tot 24-jarigen aangaf nooit te lezen, is dat percentage in 2021 gedaald naar 37%. Grietje Braaksma, bedrijfsleider van de bekende boekenwinkel Broese in Utrecht (en tevens al 45 jaar actief in de boekenwereld), geeft aan dat deze verandering zeer duidelijk terug te zien is in de verkoop van kinderboeken. Ook geeft ze daar een verklaring voor: “Ik denk dat het door verschillende dingen komt. Als eerste door corona, dat ouders in paniek waren van: ‘hoe moet het met mijn kind?’ en zich veel meer gingen verdiepen in ‘ik moet met mijn kind lezen.’ Daarnaast denk ik ook dat het komt doordat de leesvaardigheid al een tijd onder het vergrootglas ligt. De zeer bewust opvoedende ouder is bezig met hun kind goed leren lezen. Het is belangrijk voor de ontwikkeling van het kind en het is belangrijk om mee te kunnen draaien in deze maatschappij.”
De zestien kinderboeken die nu in de Top-100 staan, vertegenwoordigen een breed scala aan jeugdliteratuur: van prentenboeken voor de jongste lezers, tot young adult romans. “Waar het gaat om jongere kinderen, zie je inderdaad dat er nog steeds heel breed gekocht wordt. Wat mij ook opvalt, is dat ouders vaker prentenboeken kopen. Met prentenboeken op schoot kun je en een kind het ritme van de taal leren, maar ook het contact met je kind verbeteren. Door bijvoorbeeld het kind op schoot te nemen en het voor te lezen,” laat Braaksma weten.
Ook zijn het niet langer alleen de bekende series die de lijst domineren. Nieuwe namen verschijnen steeds vaker: naast bekende auteurs als Paul van Loon en Jochem Myjer, bereiken ook debutanten de Top-100. Series zoals ‘De Zoete Zusjes’ en interactieve voorleesboeken staan zo ook meermaals op de lijst. Het KVB Boekwerk geeft aan dat jonge lezers ook geïnspireerd raken door #BookTok. Braaksma beaamt dit. “Het is onmiskenbaar dat TikTok hele grote groepen jonge niet-lezers weer aan het lezen heeft gekregen. En dat is een absolute winst. Dat kan niet anders.”
Waar Thrillers en Romans al jaren de Top-100 domineren (ze blijven beiden sterk rond de 20 boeken fluctueren), heeft nu ook het kinderboek een stevige positie veroverd. Met zestien titels in de lijst lijkt het genre zijn plek in de Nederlandse boekenmarkt te hebben teruggevonden. Maar is dat blijvend? Braaksma laat weten het nog spannend te vinden: “Ik denk dat het is ingedaald in de Nederlandse samenleving dat er meer gelezen moet worden, daar is geen twijfel over mogelijk. Wat ik dan wel weer een bedreiging vind is de verhoging van de BTW, want dat kan ook weer groepen uitsluiten. De bibliotheek is dan een hele goede optie. Want het zien lezen doet lezen!”
Voor dit onderzoek zijn de CPNB Top-100 lijsten van de afgelopen tien jaar geanalyseerd (2013-2023). De lijsten vanaf 2019 zijn afkomstig van de CPNB website; voor eerdere jaren heb ik gekeken op het platform Hebban, waar een archief van de Top-100 lijsten vindbaar is. Voor het onderverdelen in genres is elk boek individueel onderzocht. Hiervoor heb ik gekeken naar hoe elk boek werd gecategoriseerd door uitgevers en boekhandels. Hierbij is gekozen voor een indeling in de meest voorkomende hoofdgenres om een duidelijk overzicht te kunnen bieden van de belangrijkste trends. Bij het genre ‘literaire non-fictie’ (waar het onder zowel literatuur als non-fictie kan worden geschaald) is gekozen om te categoriseren onder het hoofdgenre ‘non-fictie’. Het onderzoek omvat zowel Nederlandstalige uitgaven als vertalingen die in Nederland zijn uitgebracht, waardoor een volledig beeld ontstaat van de Nederlandse boekenmarkt.
