Jaarlijks wordt er op 15 november aandacht gevraagd voor de ongelijke behandeling van vrouwen omtrent loon, beter bekend als ‘Equal Pay Day’. Dit is de dag van het jaar waarop vrouwen symbolisch stoppen met betaald krijgen in vergelijking met mannen. De Europese Commissie markeert deze dag elk jaar om de bewustwording levend te houden dat vrouwelijke werknemers in Europa gemiddeld nog steeds minder verdienen dan hun mannelijke collega’s. Vrouwen in heel Europa verdienen gemiddeld 12,7% minder per uur dan mannen. Dit blijkt uit het jaarlijkse onderzoek van Eurostat (2023).

Het verschil tussen de loonkloof en loondiscriminatie

Belangrijk is om een onderscheid te maken tussen de begrippen ‘loonkloof’ en ‘loondiscriminatie’. Het College voor de Rechten van de Mens definieert de begrippen als volgt: ‘Bij de loonkloof gaat het om het totale verschil in beloning tussen mannen en vrouwen. Dus hoeveel vrouwen gemiddeld minder verdienen dan mannen. Een deel hiervan kan verklaard worden door bijvoorbeeld wel of niet parttime werken of de sector waarin mensen werken. Er is echter ook een deel dat niet verklaard kan worden. Dat deel is de gecorrigeerde of onverklaarbare loonkloof. Er is sprake van loondiscriminatie wanneer een vrouw voor gelijke of gelijkwaardige arbeid minder betaald krijgt dan een man.’

Agnes Jongerius, Europarlementariër voor de PvdA, zet zich al jaren in voor het dichten van de loonkloof. ‘Er staat al 65 jaar in de wet dat er geen verschil mag zijn tussen mannen en vrouwen, maar alleen een bepaling in de wet is niet genoeg. Je hebt een procedure nodig zodat je, wanneer je het idee hebt dat je minder betaald krijgt dan je mannelijke collega’s, dit ook kunt aankaarten.’

Europees beleid

In maart 2023 heeft de Europese Unie nieuwe regels aangenomen voor bindende maatregelen rondom loontransparantie. De wet houdt in dat wanneer uit loonrapportages blijkt dat er een loonkloof van ten minste 5% is tussen mannen en vrouwen, werkgevers een gezamenlijke loonbeoordeling moeten uitvoeren in samenwerking met vertegenwoordigers van de werknemers. Wanneer deze regel wordt overtreden, moet het betreffende EU-land sancties opleggen aan werkgevers die de regels schenden.

Jongerius is positief over de nieuwe wet: ‘Deze wet zorgt ervoor dat het mogelijk is om transparantie over lonen te krijgen. Je hoeft niet zelf op onderzoek uit. De bewijslast wordt als het ware omgedraaid. Werkgevers moeten het bewijs overhandigen dat er sprake is van gelijke beloning. Wanneer dit niet zo is, staat de wet achter jou en kun je juridisch afdwingen dat je wel gelijk wordt betaald.’ Jongerius vertelt dat het een begin is in de goede richting maar: ‘De loonkloof dichten gaat heel erg langzaam, er moeten zowel vrouwen en mannen zich blijven inzetten om dit probleem op te lossen.’

In de volgende visualisatie is te zien hoe groot de loonkloof is in verschillende Europese landen.

Dataverantwoording 

De cijfers in dit artikel zijn afkomstig van Eurostat, dat jaarlijks dezelfde analyse uitvoert over de loonkloof in alle Europese landen. De cijfers zijn te vinden in het artikel “Loonkloof tussen mannen en vrouwen: feiten en cijfers”, waarin de meest recente gegevens van 2023 worden besproken.

In de visualisatie wordt de hoogte van de loonkloof per Europees land weergegeven. Hoe hoger de loonkloof, hoe roder het land is ingekleurd. Door de cijfers te vertalen naar een kaart, krijgt de lezer in één oogopslag inzicht in welke landen de loonkloof hoog of laag is. Voor verdere details kan de lezer specifieke informatie per land opvragen door met de muis over het land te bewegen. Zo wordt de informatie op een overzichtelijke manier gepresenteerd.