Het gemiddelde leesniveau van kinderen gaat steeds verder achteruit. Zo blijkt uit verschillende onderzoeken. Ook in de Europese Unie doen wij het slechter dan de landen om ons heen. Het is van belang dat iedereen goed leert lezen en schrijven. Dit is van essentieel belang op latere leeftijd. Denk bijvoorbeeld aan het lezen van een brief van de belastingdienst. Waar de achterstand precies vandaan komt en wat de oorzaak is, wordt op dit moment nog onderzocht. Wel is het opmerkelijk dat er steeds minder openbare bibliotheken in Nederland zijn.
In de cijfers van het CBS, die dit vanaf 1999 behoudt, is een sterke daling te zien. In het eerder genoemde jaar waren er nog 544 openbare bibliotheken. In de laatste telling, dat was in 2023, waren dit er nog maar 133. Zou dit het probleem kunnen verklaren van de afnemende leesvaardigheid? Volgens Luuk Hovius, onderzoeker en woordvoerder bij het CBS, is het niet zo makkelijk toe te wijzen aan het aantal openbare bibliotheken. ‘Onder jongeren hoor je veel dat het leesniveau, het begrijpend lezen, teruggelopen is. Maar hoe dat precies in verband staat met de bibliotheek kan ik je niet vertellen’, legt Hovius uit. Uit ander onderzoek naar media en tijdbesteding van het Sociaal en Cultureel Planbureau (Schapers, Wennekers & De Haan, 2019), blijkt dat jongeren nog minimaal tijd besteden aan lezen. Uit de meest recente cijfers uit 2018, lezen jongeren tussen de 13 en 19 jaar oud, nog 14 minuten per dag.
Klik hier voor de interactieve versie van de grafiek
Hoewel we minder bibliotheken hebben in Nederland, doen ze het goed. ‘Wat we de afgelopen tijd zien, is dat het eigenlijk best goed gaat met de bibliotheken’, vertelt Hovius. ‘Ze zijn veel meer aan het organiseren, in lessen, activiteiten noemen ze dat. Dat kan gaan over leesvaardigheid. We zien echt door de jaren heen dat het echt aan het optrekken is’, zegt de onderzoeker.
Wat ook opmerkelijk is, is dat er steeds meer jongeren lid worden van de bibliotheek en dus zou verwachten dat het leesniveau omhoog zou gaan. ‘We zien dat het aantal mensen die lid zijn van de bibliotheek toeneemt. In 2023 waren het 3,6 miljoen mensen lid van de bibliotheek, dat is 5% meer dan een jaar geleden. En 2/3 van de leden is jonger dan 18’, zegt Hovius . Ook de onderzoeker van het CBS kan niet verklaren waar het probleem zit: ‘Ja dat is lastig te zeggen inderdaad. We weten dat verband niet precies. Maar er zijn inderdaad nog wel problemen in ons land en hoe groot die precies zijn is lastig te zeggen. We zijn wel bezig met een monitor rondom laaggeletterdheid. Om dit in kaart te brengen.’
Er zal dus nog veel onderzoek gedaan moeten worden naar leesvaardigheid, zowel onder jongeren als volwassenen. Het CBS is hier op het moment ook mee bezig. ‘We zijn bezig met een monitor rondom laaggeletterdheid. Om dit in kaart te brengen. Maar hoe dit probleem precies in elkaar zit, kunnen we op dit moment nog niet zeggen.’
