Het stikstofprobleem in Nederland is al heel lang een onderwerp van gesprek in zowel de politiek als in de dagelijkse theekransjes. Volgens de overheid moet er verbetering en verandering in komen en dat willen zij doen door de landbouw in Nederland flink te laten krimpen. Uit cijfers van het CBS blijkt namelijk dat de landbouw in ons land de grootste verspreider is van stikstof, met name ammoniak. Maar liefst 90,9% van de ammoniak die in 2022 werd verspreid kwam van de landbouw.
Echter is ammoniak niet het enige waaruit stikstof berekend wordt. Het andere is namelijk stikstofoxiden, waar weer hele andere cijfers uit komen. De grootste verspreiders hiervan zijn namelijk wijzelf, dankzij het dagelijkse wegverkeer. De ruim 90% van de landbouw bij ammoniakverspreiding wordt bij de stikstofoxiden slechts 2,6%. Toch moet er iets veranderen.
Als het gaat om de stikstofuitstoot, kijken wij voornamelijk naar de zogenaamde Natura 2000 gebieden. Die zijn speciaal ontstaan voor het beschermen van de natuur, en om de biodiversiteit te behouden. Deze gebieden zijn dus cruciaal wat betreft cijfers over de stikstofuitstoot. Het RIVM doet hier ieder jaar uitgebreid onderzoek naar via de stikstofdepositie monitor, speciaal gericht op die Natura 2000 gebieden. De cijfers hiervan duiden aan dat wij in Nederland goed bezig zijn wat betreft de uitstoot. Zo is er tussen 2005 en 2022 meer dan 20% minder stikstof op de natuur terechtgekomen, wat ervoor zorgt dat de natuur zich in die gebieden weer kan herstellen. De laatste jaren is de daling van de uitstoot echter steeds minder aan het worden. Om het positief te bekijken, er zit nog altijd een dalende lijn in.
Kijkend naar waar de algehele stikstof precies vandaan komt, zijn de cijfers zeer duidelijk. Volgens het CBS kwam in 2021 49,7% van de stikstofdepositie vanuit de landbouw. Een ander percentage die opvalt, is de 29,0% stikstofdepositie vanuit het buitenland. Die cijfers worden dus ook meegerekend, aangezien er vanuit grensgebieden met België en Duitsland stikstof overwaait naar ons land. Gezien het feit dat in verhouding bedrijven zoals TATA Steel het meeste stikstof uitstoten, scoort de industriële sector laag in dit onderzoek. Slechts 1,7% van de stikstofdepositie komt vanuit die sector. Het feit is en blijft dat de landbouw in Nederland de grootste uitstoter is.
Het plan voor de komende jaren is in principe heel simpel en duidelijk. De uitstootcijfers moeten blijven dalen, en de Natura 2000 gebieden moeten extra beschermd worden. Ook de stikstofregels worden nog meer aangescherpt, wat inhoudt dat er steeds minder ammoniak de lucht in komt door bijvoorbeeld mest van vee. Als die dalende lijn aanhoudt, wordt er in 2035 gekeken naar de waarden. Als die onder die kritische waarden zijn, wordt er gesproken van een succes en een overwinning voor bijvoorbeeld de Natura 2000 gebieden. Is dat niet zo, dan moet er nog meer aangescherpt worden. Wat echter nog steeds opvallend is dat de industriële sector de meest vervuilende stikstofbronnen heeft, maar de landbouwsector de hoogste cijfers heeft. Dat toont ook deze dataset aan.
Verantwoording:
Voor mijn artikel en bijbehorende visualisaties heb ik gebruikt gemaakt van data van het CBS en RIVM. Dit zijn betrouwbare bronnen die via de websites altijd geraadpleegd kunnen worden. Op deze manier heb ik feitelijke cijfers kunnen gebruiken voor dit artikel.
Monitor stikstofdepositie in Natura 2000-gebieden 2024 | RIVM
Milieukwaliteit van landnatuur: stikstofdepositie, 1994-2022 | Compendium voor de Leefomgeving
Stikstofemissies naar lucht | CBS
Over Emissieregistratie | Emissieregistratie
